ÜMMET KELİMESİ
Ümmet, Arapça bir kelime olup “ e-me-me ” kökünden türemiştir. Diğer bir ifadeyle kelimenin aslı, “ümm”, “ümmi” ve “imam” kelimelerine dayanmaktadır.
Kur’an’da Ümmet Kelimesi
Kur’an’da “ümmet” kelimesi, terim olarak, bir peygambere iman edip onun tebliğ ettiği dine inanarak onu yaşayan ve peygamberinin yolundan giden, ona destek olan insanlar anlamında kullanılmaktadır. Nitekim her peygamberin bir ümmeti olmuştur. Müslümanlar ise tüm peygamberlere iman ettikleri için onlara iman edenlerle birlikte düşünüldüğünde büyük bir ümmet olmaktadırlar. Bizim bu çalışmada kullandığımız ümmet, terim anlamıyla, İslam dinine inanan insanları ifade etmektedir. Diğer bir ifadeyle aynı ilaha, aynı peygambere ve aynı kitaba inanıp, dinin gereklerini yerine getirmeye gayret eden insanları kapsamaktadır.
İnanç Birliği ve Ümmet Bilinci
“Sizin ümmetiniz bir tek ümmettir ve Rabbiniz de benim; öyleyse bana karşı gelmekten sakının. Fakat insanlar dinlerini parça parça ettiler/çeşitli gruplara ayrıldılar. Her grup, kendinde bulunanla sevinmektedir.”( elMü’minûn 23/52-53)
“Ey insanlar, biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık. Daha sonra sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Şunu unutmayın ki Allah katında en üstün olanınız, takvâ yönünden en iyi olanınızdır. Muhakkak ki Allah her şeyi en iyi bilen, her şeyden hakkıyla haberdar olandır.”(el-Hucurât 49/13)
Eğer insanlar arasında üstünlük ölçütü aranıyorsa, şüphesiz bu, öncelikle ahlak ve fazilet yönünden üstünlük olmalıdır. Daha sonra Yüce Allah’a yapılan ibadette samimiyet, dikkate alınmalıdır. Nitekim yukarıdaki ayette de bu husus açıkça vurgulanmaktadır.
Kur’an’ın ifadesiyle, İyiliği emreden, kötülükleri engellemeye çalışan İslâm ümmeti, insanlar için ortaya çıkarılan en iyi ümmettir. İnsanların iyiliği için çalışan Müslümanlar, diğer ümmetlerle karşılaştırıldığında her zaman üstün bir konumdadır.
Üstünlüğü; soy-sop, kabile, ırk, sosyal sıtatü ve zenginlik gibi şeylerde görmeyen İslâm, takvâyı/Allah’a karşı sorumluluk binciyle hareket etmeyi üstünlük ölçütü saymıştır. İnsanlardan takvâ sahibi olanlar ve takvânın gereği olarak güzel ahlâk sahibi olurlarsa, işte asıl üstünlük budur.
Ebu Hüreyre’nin rivayet ettiğine göre Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: “Müslüman Müslümanın kardeşidir. Ona zulmetmez, onu yalnız bırakmaz, ona hakaret etmez. Üç defa ‘Takva şuradadır’ buyurarak göğsünü işaret etmiştir. Bir kişinin bir Müslüman kardeşini hakir görmesi kadar büyük bir kötülük yoktur.”
Numan b. Bişr de Hz. Peygamber’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Bütün mü’minleri birbirlerine merhamette, muhabbette, lütufta sanki bir vücut gibi görürsün. O vücudun bir uzvu hastalanınca, vücudun öbür azaları birbirlerine hasta azanın elemini paylaşmaya çağırırlar.”
Kendilerine gönderilen Peygamberlere itaat eden her topluluk, o peygamberin ümmeti sayılmaktadır. Dolayısıyla İslam dinine inanan bütün Müslümanlar, Hz. Muhammed’in ümmetidir. Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav), kendi döneminde yaşayan ve kendisinden sonra kıyamete kadar yaşayacak olan tüm insanlığa peygamber olarak gönderildiği için, ona inanan tüm insanlar, onun ümmetidir. Nitekim Yüce Allah, Müslümanların tek bir ümmet olduğunu / olması gerektiğini,
şöyle ifade etmektedir:
“Gerçek şu ki, sizin ümmetiniz tek bir ümmettir. Ben de sizin rabbinizim, öyleyse bana ibadet ediniz.” (el-Enbiya 21/92)
Yüce Allah, Âl-i İmran suresinin 110. Ayetinde Müslümanları, bütün bir insanlık için ortaya çıkarılmış, iyilikleri emreden, kötülüklerden alıkoyan, iman eden, namaz kılan, zekât veren, Allah’a ve Resulüne itaat eden en hayırlı ümmet olarak tarif etmektedir. Bu ayete göre, gerçek anlamda Müslüman olmak demek, tüm insanlığın sorunlarını teşhis edip, onlara çözüm üretmek için çaba sarf etmek demektedir.
“Siz insanlar için çıkarılmış hayırlı bir ümmetsiniz; iyi olanı egemen kılar, münker olanı bertaraf eder ve Allah’a iman edersiniz.”(Âl-i İmrân 3/110)
Ayette de görüldüğü gibi bizim sorumluluğumuz, sadece ümmet bireylerine yönelik değil, bütün dünya insanlığınadır. Bu ümmet uluslararası platformda dini, inancı ve etnik kökeni ne olursa olsun ezilen ve zulme uğrayan dünya halklarının hamisi olmak durumundadır. Bu ümmet dünya barışının teminatı olmak zorundadır.
“Hepiniz Allah’ın ipine sımsıkı sarılın, dağılıp ayrılmayın ve Allah’ın sizin üzerinizdeki nimetini hatırlayın. Hani siz birbirinize düşman idiniz de O, kalplerinizin arasını uzlaştırıp ısındırdı ve siz O’nun nimetiyle kardeşler oldunuz. Yine siz, tam ateş çukurunun kıyısındayken, oradan sizi kurtardı…” (Âl-i İmrân 3/103)
Allah’a karşı gereği gibi saygılı olmak ve Müslüman olarak ölebilmek için Allah’ın ipine toptan yapışarak tevhid inancında birleşmek, ayrılıktan uzak durmak gerekmektedir. İslam dini, inançta ve amelde birliğe büyük önem verir. Bunun içindir ki inanç alanında Allah’ın birliği ilkesini getirdiği gibi, ibadet alanında da hac ve namaz gibi insanları bir araya toplayarak Müslümanların birliğini sağlayacak prensipler koymuş, amelî tedbirler almıştır. Fert olarak veya bölünmüş gruplar halinde yaşayanların dinlerini ve milliyetlerini korumaları kolay değildir.
Müslümanların azınlık olarak bulundukları devletlerde, birlik beraberlik içinde bulunmaları ve siyasi olarak güçlenmeleri istenmemektedir.
Nitekim emperyalist güçler, Müslümanları ya terörist ilan etmekte ya da teröre destek vermekle suçlamaktadırlar. Oysa İslam ile terör bir arada düşünülemez. Zira İslam, kelime olarak barış ve esenliği ifade eder. Diğer yandan Müslüman ülkeler ise sürekli iç kargaşalar ve terör eylemleriyle uğraşmak zorunda bırakılmaktadır. Bunun sebeplerinden en önemlisi, Müslüman halkın siyasi bilinçten yoksun bir vaziyette olması ve olaylara dar bir perspektiften bakmasıdır.
Dünya Müslümanlarının emperyalist güçlere karşı direnip ümmet birliğini sağlaması için, birbirleriyle ayrışacakları hususları gündeme getirmek yerine, birlikte hareket edebilecekleri bir anlayışa yönelmeleri gerekmektedir.
