Birçok kişi hayatı boyunca en az bir kez enfeksiyon hastalığına maruz kalır. Vücutta ortaya çıkabilecek enfeksiyonlar kimi zaman soğuk algınlığı, boğaz enfeksiyonu ve benzeri nispeten hafif atlatabilen türden olsalar da, kimi zaman oldukça ciddi sonuçları olan ve kişinin yaşamını tehdit eden sepsis gibi ciddi durumlar da ortaya çıkabilir. Sepsis aslında tam olarak bir "enfeksiyon" değildir.
Sepsis, vücudun kendi içerisinde gelişen ağır enfeksiyonlara karşı verdiği aşırı tepki olarak tanımlanır. Bu aşırı tepki o kadar ileri seviyelere varabilir ki, kişi organ yetmezliğinden başlayıp ölüme kadar gidebilecek ciddi problemler yaşayabilir. Dolayısıyla bu kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsisi ciddiye almak gerekir.
Enfeksiyona yol açma yeteneğine sahip olan herhangi bir bakteri sepsis oluşumunu tetikleyebilir. Enfeksiyona sebep olan bakteriler kana karıştıklarında bağışıklık sistemi bu zararlı organizmalara karşı harekete geçer ve bakterilerle savaşmaya başlar. Olağan koşullarda vücudun gösterdiği bağışıklık tepkisi kişinin durumunu düzeltme yönündedir.
Ancak bazı durumlarda verilen bağışıklık tepkisi çok ileri seviyede olabilir. Bu sebeple; enfeksiyona yol açan hücrelerle savaşması gereken bağışıklık hücreleri bunun aksine vücudun kendi iç yapılarına zarar vermeye başlar. Bu durum ise vücudun birçok bölgesinde iltihap oluşumuna sebep olur.
Sepsisin ilerleyip tüm vücuda yayılmasıyla birlikte "septik şok" adı verilen durum ortaya çıkabilir. Septik şok oldukça tehlikeli bir durumdur ve kişinin tansiyonunu önemli miktarda düşürür. Septik şok sonucunda kişinin hayatını kaybetme riski oldukça yüksektir.
Bu gibi durumlar enfeksiyon hastalığı geçiren herhangi bir bireyde ortaya çıkabilir. Dolayısıyla, özellikle de bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, enfeksiyona maruz kaldıklarında doktorları tarafından reçete edilen antibiyotikleri ve diğer ilaçları düzgün şekilde kullanmalı, önerilen tedavi yöntemlerine mutlaka riayet etmelidirler.
Yukarıda bahsedilen genel durumlara ek olarak, yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören hastalarda çeşitli reaksiyonlar sonucu kan zehirlenmesi ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte bir diğer tıbbi sebep ise yanlış dozda ve miktarda antibiyotik kullanımıdır. Bu kişiler antibiyotiklere karşı direnç geliştirebilirler ve böylelikle kişide enfeksiyona bağlı olarak ciddi kan zehirlenmesi vakaları görülme ihtimali artar.
Doktor tarafından reçete edilen antibiyotiklerin uygun dozda kullanılmaması ya da yarıda bırakılması gibi durumlar da bir başka risk faktörü olarak sayılabilir. Sepsis oluşumuna yol açabilecek bir diğer faktör ise kişinin çeşitli hastalıklardan ya da tıbbi durumlardan dolayı kullanmak zorunda olduğu bağışıklık baskılayıcı ilaçlardır. Bu ilaçlar kişinin bağışıklık sisteminin gücünü düşürdüğünden vücudun enfeksiyona karşı olan direnci azalır ve sepisin ortaya çıkma ihtimali artar.
Kişi aynı zamanda içerisinde bulunduğu ortam soğuk olmasa da üşüdüğünü hissedebilir ve titreme nöbetleri geçirebilir. Kimi durumlarda ise bu belirtileri takip eden nefes darlığı ortaya çıkar. Bu belirtiler kontrol altına alınmadığı takdirde hastanın durumu daha da ağırlaşabilir. Dolayısıyla kişide "ağır sepsis" durumu ortaya çıkabilir.
Ağır sepsis yaşayan hastalarda yukarıda bahsedilen belirtilere ek olarak zihin bulanıklığı ve beyni ilgilendiren fonksiyonlarda azalma görülür. Bu durumu genellikle solunumda ve kalp ritminde bozulma takip eder. Kişinin cilt rengi normale kıyasla çok daha solgun ve benekli bir hal alabilir.
Bununla birlikte kandaki trombosit seviyelerinde azalma görülür ve yüksek ateşe ek olarak hipotermi yani vücut ısısının normalin çok altına inmesi durumu görülebilir. Sık rastlanan bir diğer belirti ise kişinin idrarını yaparken zorlanmasıdır. Kişi hem normalden daha az idrara çıkar hem de idrarını yaparken acı ve yanma hissedebilir.
Septik şok oldukça ciddi bir durumdur. Kişiyi ölüme kadar götürebilir. Septik şok geçiren kişilerde aşırı tansiyon düşüklüğü görülür. Elde edilen tansiyon değerleri kişi ne kadar sıvı ya da tansiyon ilacı tüketse de normal şekilde düzelmez. Bununla birlikte kişinin dolaşım sisteminde çeşitli aksaklıklar ortaya çıkacağından böbrek yetmezliği ve benzeri organ bozuklukları ortaya çıkabilir. Dolaşım bozukluğunun bir diğer sonucu olarak ise kandaki laktik asit seviyesi yükselir.
Yukarıda bahsedilen durumlara ek olarak, hastanın vücudunda bulunan enfeksiyonun türü tespit edilmelidir. Bunun için kişiye çeşitli laboratuvar testleri yapılır. Organların fonksiyonlarının ne derece zarar gördüğü, solunum değerleri, elektrolit dengesizlikleri ve kan pıhtılaşması gibi faktörler incelenir. Eğer kişi öksürüyorsa balgam örnekleri incelenerek ek tanı konulmaya çalışılır. Gerek görülen durumlarda ise MR ya da röntgen gibi görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınabilir.
Zira geç aşamada başlanan tedaviyle kişide çoklu organ yetmezliği gibi oldukça ciddi sorunlar ortaya çıkabilirken, zamanında yapılan tedavilerde bu tür yaşamı tehdit eden durumlar ortadan kaldırılabilmektedir. Sepsis tedavisinde tıpkı diğer enfeksiyonlarda olduğu gibi ilk aşamada antibiyotik ilaçlar kullanılır. Hastaya hangi antibiyotiğin reçete edileceği ise kişiyi enfekte eden mikroorganizmanın türüne göre değişiklik gösterir. Bunu belirlemek için kişiye çeşitli kan ya da idrar testleri yapılabilir.
Test sonucunda elde edilen verilere göre kişiye uygun bir antibiyotik tedavisine başlanır. Klasik antibiyotik kullanımlarına ek olarak, kan zehirlenmesi tedavisinde damar yoluyla antibiyotik verilmesi de oldukça yaygındır. Eğer kişinin çeşitli vücut fonksiyonlarında bozulmalar mevcutsa hastaya bu bozukluklara yönelik ek ilaçlar verilir. Tansiyon düşüklüğü, kalp ve solunum hızı sorunları ya da vücutlarında iltihaplanmalar yaşayan kişilere durumlarına uygun tedavi yöntemleri uygulanır. Bunlarla birlikte dolaşım sistemini ve böbrekleri korumak adına kişiye sıvı takviyesi yapılır ve bolca su içmesi tavsiye edilir.
Sepsis, vücudun kendi içerisinde gelişen ağır enfeksiyonlara karşı verdiği aşırı tepki olarak tanımlanır. Bu aşırı tepki o kadar ileri seviyelere varabilir ki, kişi organ yetmezliğinden başlayıp ölüme kadar gidebilecek ciddi problemler yaşayabilir. Dolayısıyla bu kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsisi ciddiye almak gerekir.
Enfeksiyona yol açma yeteneğine sahip olan herhangi bir bakteri sepsis oluşumunu tetikleyebilir. Enfeksiyona sebep olan bakteriler kana karıştıklarında bağışıklık sistemi bu zararlı organizmalara karşı harekete geçer ve bakterilerle savaşmaya başlar. Olağan koşullarda vücudun gösterdiği bağışıklık tepkisi kişinin durumunu düzeltme yönündedir.
Ancak bazı durumlarda verilen bağışıklık tepkisi çok ileri seviyede olabilir. Bu sebeple; enfeksiyona yol açan hücrelerle savaşması gereken bağışıklık hücreleri bunun aksine vücudun kendi iç yapılarına zarar vermeye başlar. Bu durum ise vücudun birçok bölgesinde iltihap oluşumuna sebep olur.
Sepsisin ilerleyip tüm vücuda yayılmasıyla birlikte "septik şok" adı verilen durum ortaya çıkabilir. Septik şok oldukça tehlikeli bir durumdur ve kişinin tansiyonunu önemli miktarda düşürür. Septik şok sonucunda kişinin hayatını kaybetme riski oldukça yüksektir.
Bu gibi durumlar enfeksiyon hastalığı geçiren herhangi bir bireyde ortaya çıkabilir. Dolayısıyla, özellikle de bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, enfeksiyona maruz kaldıklarında doktorları tarafından reçete edilen antibiyotikleri ve diğer ilaçları düzgün şekilde kullanmalı, önerilen tedavi yöntemlerine mutlaka riayet etmelidirler.
Sepsis Kimlerde Görülür?
Sepsis ve beraberinde gelme ihtimali olan septik şok, halihazırda enfeksiyon hastalığı yaşamakta olan herhangi bir bireyde görülebilir. Bununla birlikte, bağışıklık sistemi zayıf olan, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanan ya da kanser gibi bağışıklığa zarar verici hastalıkları bulunan kişilerde, hamile kadınlarda, henüz gelişimini tamamlayamamış olan bebeklerde ve 65 yaşın üzerindeki yaşlı bireylerde sepsis görülme ihtimali normale kıyasla daha yüksektir.Yukarıda bahsedilen genel durumlara ek olarak, yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören hastalarda çeşitli reaksiyonlar sonucu kan zehirlenmesi ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte bir diğer tıbbi sebep ise yanlış dozda ve miktarda antibiyotik kullanımıdır. Bu kişiler antibiyotiklere karşı direnç geliştirebilirler ve böylelikle kişide enfeksiyona bağlı olarak ciddi kan zehirlenmesi vakaları görülme ihtimali artar.
Sepsis Nedenleri Nelerdir?
Birden fazla enfeksiyon türü kan zehirlenmesi oluşumuna ön ayak olabilmektedir. Sepsis; genellikle boğaz enfeksiyonu gibi hafif ilerleyen enfeksiyonlardan ziyade menenjit, solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, zatürre ve deri enfeksiyonları gibi durumlarda ortaya çıkar. Bu tür enfeksiyonları ağır şekilde geçiren kişilerin aynı zamanda yaşları da yüksekse kişide sepsis görülme ihtimali artış gösterir.Doktor tarafından reçete edilen antibiyotiklerin uygun dozda kullanılmaması ya da yarıda bırakılması gibi durumlar da bir başka risk faktörü olarak sayılabilir. Sepsis oluşumuna yol açabilecek bir diğer faktör ise kişinin çeşitli hastalıklardan ya da tıbbi durumlardan dolayı kullanmak zorunda olduğu bağışıklık baskılayıcı ilaçlardır. Bu ilaçlar kişinin bağışıklık sisteminin gücünü düşürdüğünden vücudun enfeksiyona karşı olan direnci azalır ve sepisin ortaya çıkma ihtimali artar.
Sepsis Belirtileri Nelerdir?
Sepsisin vücutta sebep olacağı olumsuz etkiler kişinin geçirdiği enfeksiyonun tipine ve sepsisin ilerlediği aşamaya göre değişiklik gösterir. Sepsisin aşamaları ise sepsis, ağır sepsis ve septik şok olarak üçe ayrılır. İlk aşama olan "sepsis" belirtileri arasında en yaygın olarak yüksek ateş yer alır. Vücut ısısının düzenli bir şekilde 38 derece üzerinde olması önemli bir sepsis belirtisidir. Bununla birlikte kişinin bir dakika içerisindeki kalp atış hızı 90 değerini aşarken solunum hızı ise 20'yi aşar.Kişi aynı zamanda içerisinde bulunduğu ortam soğuk olmasa da üşüdüğünü hissedebilir ve titreme nöbetleri geçirebilir. Kimi durumlarda ise bu belirtileri takip eden nefes darlığı ortaya çıkar. Bu belirtiler kontrol altına alınmadığı takdirde hastanın durumu daha da ağırlaşabilir. Dolayısıyla kişide "ağır sepsis" durumu ortaya çıkabilir.
Ağır sepsis yaşayan hastalarda yukarıda bahsedilen belirtilere ek olarak zihin bulanıklığı ve beyni ilgilendiren fonksiyonlarda azalma görülür. Bu durumu genellikle solunumda ve kalp ritminde bozulma takip eder. Kişinin cilt rengi normale kıyasla çok daha solgun ve benekli bir hal alabilir.
Bununla birlikte kandaki trombosit seviyelerinde azalma görülür ve yüksek ateşe ek olarak hipotermi yani vücut ısısının normalin çok altına inmesi durumu görülebilir. Sık rastlanan bir diğer belirti ise kişinin idrarını yaparken zorlanmasıdır. Kişi hem normalden daha az idrara çıkar hem de idrarını yaparken acı ve yanma hissedebilir.
Septik şok oldukça ciddi bir durumdur. Kişiyi ölüme kadar götürebilir. Septik şok geçiren kişilerde aşırı tansiyon düşüklüğü görülür. Elde edilen tansiyon değerleri kişi ne kadar sıvı ya da tansiyon ilacı tüketse de normal şekilde düzelmez. Bununla birlikte kişinin dolaşım sisteminde çeşitli aksaklıklar ortaya çıkacağından böbrek yetmezliği ve benzeri organ bozuklukları ortaya çıkabilir. Dolaşım bozukluğunun bir diğer sonucu olarak ise kandaki laktik asit seviyesi yükselir.
Sepsis Kriterleri ve Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Sepsis kriterleri arasında en dikkati çekenler vücut sıcaklığının 38 derece üzerinde ya da 36 derece altında olması, kalp atış hızının düzenli olarak 90'ı geçmesi ve ölçülen solunum hızının 22 ya da daha yüksek bir değerde olmasıdır. Bununla birlikte en belirleyici tanı kriterlerinden biri de vücutta bulunan çeşitli organların işlevlerinde bozulma görülmesidir.Yukarıda bahsedilen durumlara ek olarak, hastanın vücudunda bulunan enfeksiyonun türü tespit edilmelidir. Bunun için kişiye çeşitli laboratuvar testleri yapılır. Organların fonksiyonlarının ne derece zarar gördüğü, solunum değerleri, elektrolit dengesizlikleri ve kan pıhtılaşması gibi faktörler incelenir. Eğer kişi öksürüyorsa balgam örnekleri incelenerek ek tanı konulmaya çalışılır. Gerek görülen durumlarda ise MR ya da röntgen gibi görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınabilir.
Sepsis Bulaşıcı Mı?
Sepsis bulaşıcı bir hastalık değildir. Ancak sepsis enfeksiyona bağlı ortaya çıkan bir hastalık olduğundan, kişide mevcut olan enfeksiyon diğer insanlara bulaşabilir. Fakat diğer kişilere bulaşan bu enfeksiyon sıradan herhangi bir enfeksiyon gibi hastayı sadece enfekte eder ve sepsis oluşumuna direkt olarak sebep olmaz. Bununla birlikte, her enfeksiyonun bir aşamada sepsise yol açabileceği unutulmamalı ve bu yüzden enfeksiyon hastalığı bulunan kişiler diğer insanlarla yakın temasa girmekten imtina etmelidirler.Sepsis İyileşir Mi?
Sepsisin iyileşmesi için hastalığa erken tanı konulması ve tedaviye erken başlanması oldukça büyük önem taşır. Zamanında ve uygun yoğun bakım koşullarında yapılan tedavi uygulamalarıyla sepsisin tedavi edilebilmesi mümkündür.Sepsis Tedavisi Nasıl Olur?
Kan zehirlenmesi, insan hayatını tehdit edebilen çok ciddi bir sağlık sorunudur. Sepsisin önlenmesindeki ilk adım, hastanın geçirdiği enfeksiyonları ciddiye alması ve doktorunun yapacağı önerilere riayet etmesidir. Uygun şekilde tedavi edilmeyen enfeksiyonlar sepsisin ortaya çıkmasındaki en önemli sebeptir. Hastanın vücudunda sepsis oluşumu başladığı zaman ise erken tedavi oldukça büyük bir öneme sahiptir.Zira geç aşamada başlanan tedaviyle kişide çoklu organ yetmezliği gibi oldukça ciddi sorunlar ortaya çıkabilirken, zamanında yapılan tedavilerde bu tür yaşamı tehdit eden durumlar ortadan kaldırılabilmektedir. Sepsis tedavisinde tıpkı diğer enfeksiyonlarda olduğu gibi ilk aşamada antibiyotik ilaçlar kullanılır. Hastaya hangi antibiyotiğin reçete edileceği ise kişiyi enfekte eden mikroorganizmanın türüne göre değişiklik gösterir. Bunu belirlemek için kişiye çeşitli kan ya da idrar testleri yapılabilir.
Test sonucunda elde edilen verilere göre kişiye uygun bir antibiyotik tedavisine başlanır. Klasik antibiyotik kullanımlarına ek olarak, kan zehirlenmesi tedavisinde damar yoluyla antibiyotik verilmesi de oldukça yaygındır. Eğer kişinin çeşitli vücut fonksiyonlarında bozulmalar mevcutsa hastaya bu bozukluklara yönelik ek ilaçlar verilir. Tansiyon düşüklüğü, kalp ve solunum hızı sorunları ya da vücutlarında iltihaplanmalar yaşayan kişilere durumlarına uygun tedavi yöntemleri uygulanır. Bunlarla birlikte dolaşım sistemini ve böbrekleri korumak adına kişiye sıvı takviyesi yapılır ve bolca su içmesi tavsiye edilir.
