Anadoluculuk:
* “Anadolu” kavramı Osmanlı coğrafyasının küçülmesiyle birlikte, Meşrutiyet döneminden itibaren gündeme girmeye başlamıştır.
*Anadoluculuk, cumhuriyet öncesinde, İslamcılık, Osmanlıcılık ve Turancılık anlayışlarına tepki biçimini almıştır.
*Anadoluculuk, Anadolu’nun maddî ve manevi gerçekliğini esas alan bir ulusçuluk biçimidir.
*Hilmi Ziya Ülken tarafından savunulan bu düşünce Ziyaettin Fahri, Remzi Oğuz Arık ile sürdürülür.
*Nurettin Topçu da Anadoluculuk düşüncesine felsefi ve mistik bir nitelik kazandırmıştır.
*Bu anlayışta din ve ırk etkenleri Anadoluculuğun içeriğinde yer alır.
*Bir başka Anadoluculuk düşüncesi de Halikarnas Balıkçısı, Azra Erhat, A. Kadir gibi isimlerle temsil edilen anlayıştır.
*Bu anlayışta ise Anadolu, Batı hümanizmasının kaynağı olarak görülür. Din ve soy etkenleri gözardı edilir.
*Batı uygarlığının kökenini oluşturan bir “Anadolu insanı” kimliği geliştirilmek istenmiştir.
*Yahya Kemal’in Anadolu’sunda ise İslâmiyet’le yoğrulan Türklük göze çarpar.
*Anadolu’nun ulus inşâ eden bir öğe olarak görülmesi söz konusudur.
Memleket Edebiyatı Oluşumu ve Temsilcileri:
*Kuruluş döneminin heyecanını taşıyan şairler, çoğu resmi görevler ile olmak üzere Anadolu coğrafyasını gezip görmüş ve tanımışlardır.
*Bu gezip görmeler, Ziya Gökalp‘ın “halka yönelme” ilkesi dâhilinde, halkın yaşamında var olan ilişki ve değerlerin kurucu faktörler haline getirilmesi amacı taşır.
*Memleket Edebiyatı olarak Anadoluculuk düşüncesi, Faruk Nafiz Çamlıbel‘in “Çoban Çeşmesi” kitabında önemli bir noktaya
ulaşmıştır.
*Bu kitaptaki “sanat” adlı şiir, Anadolu’ya yönelişin dönüm noktasını oluşturur.
*Memleket Edebiyatı’nın en önemli eserlerinden birisi de “Han Duvarları” şiiridir.
*Kemalettin Kamu, Memleket edebiyatı çerçevesinde Faruk Nafiz’i takip eden şairlerden birisidir. “Gurbet” şairi olarak tanınan Kamu, şiirlerinde, Mehmetçik teması başta olmak üzere genellikle yurt duygularını işler ve Türk halk edebiyatının biçim öğelerini başarılı bir şekilde kullanır.
*Faruk Nafiz yolundan giden Ömer Bedrettin Uşaklı‘nın, Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri adlı kitaplarında topladığı şiirlerin kaynağını, görevi icabı pek çok yerini gezip gördüğü Anadolu peyzajları oluşturur.
*Zeki Ömer Defne de Memleket Edebiyatı içerisinde değerlendirilmesi gereken bir başka şairdir. Defne, halk şiiri geleneği ile modern dünyayı kucaklamaya çalışır. “Ilgaz”, “Bu Memleket Böyle Ağlar”, “Gül Ey Isparta’nın Pembe Gülleri” gibi şiirlerin yazarıdır.
*Ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu, şiirlerinde folklor motiflerini renkli ve coşkulu bir dille kullanmıştır. “Karadut” adlı manzumesiyle tanınır.
*Behçet Kemal Çağlar da Memleket Edebiyatı’nın temsilcileri arasında sayılabilir. Cumhuriyet’in ilkelerini, kuruluş dönemi coşkusunu, Atatürk’e bağlılığını dile getiren şiirleriyle tanınır. Çağlar, belleklerde özellikle Faruk Nafiz ile birlikte yazdığı “Onuncu Yıl Marşı” ile yer bulmuştur.
*“Bu Vatan Kimin” şiirini yazan Orhan Şaik Gökyay ve “Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor” şairi Arif Nihat Asya da Memleket Edebiyatına dâhil edilebilir.
*Faruk Nafiz Çamlıbel, Ahmet Kutsi Tecer, Halide Nusret Zorlutuna, Zeki Ömer Defne, Ömer Bedrettin Uşaklı, Ceyhun Atıf Kansu, Behçet Kemal Çağlar, Arif Nihat Asya, Yusuf Ziya Ortaç, Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Enis Behiç Koryürek, Nazım Hikmet, Sabahattin Ali, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi sanatçılar bu akıma uygun eserler vermişlerdir.
Memleket Edebiyatı’nın Özellikleri:
*Memleket Edebiyatı, ilk örneklerini II. Meşrutiyet’ten sonra vermeye başlamıştır.
*Hece vezni ve yaşayan dilin kullanımı yönüyle Millî Edebiyat’ın devamı niteliğindedir.
*Anadolu’ya yöneliş bu edebiyatın temelini oluşturur.
*Memleket Edebiyatı’nın önceki dönemlerden farkı, politik kavramların yerini, yaşamın içerisinden gelen durum ve duyguların almasıdır.
*Memleket Edebiyatı, memleket aşkını işleyen, romantik ve umut dolu, yüzü Anadolu’ya dönük bir edebiyattır.
*Memleket Edebiyatı’nın edebiyatımız için en önemli kazancı; önceki kuşakta yapılan tartışmaların, vezin ve dil konusunun artık kesin olarak çözümlenmiş olması ve lirik söyleyişte belli bir aşama kaydedilmiş olmasıdır.
*Aruz-hece tartışmaları Yahya Kemal’in etkisine rağmen hecenin mutlak hâkimiyetiyle sonuçlanmıştır.
*İlk defa karşılaşılan veya anlatılmaya değer bulunan memleket manzaraları, insanlar, tasvir ve hikâye edilir.
*İnsanların kahramanlıkları övülür ve tarihî mirasla birleştirilir; folklor, orijinal bir kaynak olarak keşfedilir.
*İnsanların duygu ve iç dünyaları araştırılır.
*Eserlerde lirizm ve didaktik özellikler yer alır.
*Ağırlıklı olarak “vatan, millet, tarih, kültür, Anadolu sevgisi” işlenir.
*Şairlerin çoğu Anadolu halk şairlerinin yolundan giderek yeni bir şiir oluşturmaya çalışırlar.
*Memleket edebiyatı şiirinde konu memlekettir.
*Şekil, halk şiiri şekilleri; vezin, hece veznidir.
*Dil sadedir.
*Halk dili, mahallî söyleyişler, hattâ argo şiire girer.
*Şiirlerde nutuk havası görülür. Ton, hitabete yaklaşır.
*İşlenen konulara uygun olarak gurur, iyimserlik ve irade ön plandadır.
*Temel kaynak halk edebiyatı ise de kendi içinde bu akım mensupları çeşitlilik gösterir.
*İdealizm, milliyetçilikte veya komünizmde aranır.
*1923-1940 yılları arasındaki süreçte, memleket sevgisi, savaş sonrasında yaşanan aile dramları, yetimler, dul gelinler, halkın yoksulluğu, acıları, halk kültürü, aydın halk çatışmları, savaş yıllarında yaşanılan dramlar, işgal yıllarında çekilen acılar memleketçilik akımı çerçevesinde işlenmiştir.
* “Anadolu” kavramı Osmanlı coğrafyasının küçülmesiyle birlikte, Meşrutiyet döneminden itibaren gündeme girmeye başlamıştır.
*Anadoluculuk, cumhuriyet öncesinde, İslamcılık, Osmanlıcılık ve Turancılık anlayışlarına tepki biçimini almıştır.
*Anadoluculuk, Anadolu’nun maddî ve manevi gerçekliğini esas alan bir ulusçuluk biçimidir.
*Hilmi Ziya Ülken tarafından savunulan bu düşünce Ziyaettin Fahri, Remzi Oğuz Arık ile sürdürülür.
*Nurettin Topçu da Anadoluculuk düşüncesine felsefi ve mistik bir nitelik kazandırmıştır.
*Bu anlayışta din ve ırk etkenleri Anadoluculuğun içeriğinde yer alır.
*Bir başka Anadoluculuk düşüncesi de Halikarnas Balıkçısı, Azra Erhat, A. Kadir gibi isimlerle temsil edilen anlayıştır.
*Bu anlayışta ise Anadolu, Batı hümanizmasının kaynağı olarak görülür. Din ve soy etkenleri gözardı edilir.
*Batı uygarlığının kökenini oluşturan bir “Anadolu insanı” kimliği geliştirilmek istenmiştir.
*Yahya Kemal’in Anadolu’sunda ise İslâmiyet’le yoğrulan Türklük göze çarpar.
*Anadolu’nun ulus inşâ eden bir öğe olarak görülmesi söz konusudur.
Memleket Edebiyatı Oluşumu ve Temsilcileri:
*Kuruluş döneminin heyecanını taşıyan şairler, çoğu resmi görevler ile olmak üzere Anadolu coğrafyasını gezip görmüş ve tanımışlardır.
*Bu gezip görmeler, Ziya Gökalp‘ın “halka yönelme” ilkesi dâhilinde, halkın yaşamında var olan ilişki ve değerlerin kurucu faktörler haline getirilmesi amacı taşır.
*Memleket Edebiyatı olarak Anadoluculuk düşüncesi, Faruk Nafiz Çamlıbel‘in “Çoban Çeşmesi” kitabında önemli bir noktaya
ulaşmıştır.
*Bu kitaptaki “sanat” adlı şiir, Anadolu’ya yönelişin dönüm noktasını oluşturur.
*Memleket Edebiyatı’nın en önemli eserlerinden birisi de “Han Duvarları” şiiridir.
*Kemalettin Kamu, Memleket edebiyatı çerçevesinde Faruk Nafiz’i takip eden şairlerden birisidir. “Gurbet” şairi olarak tanınan Kamu, şiirlerinde, Mehmetçik teması başta olmak üzere genellikle yurt duygularını işler ve Türk halk edebiyatının biçim öğelerini başarılı bir şekilde kullanır.
*Faruk Nafiz yolundan giden Ömer Bedrettin Uşaklı‘nın, Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri adlı kitaplarında topladığı şiirlerin kaynağını, görevi icabı pek çok yerini gezip gördüğü Anadolu peyzajları oluşturur.
*Zeki Ömer Defne de Memleket Edebiyatı içerisinde değerlendirilmesi gereken bir başka şairdir. Defne, halk şiiri geleneği ile modern dünyayı kucaklamaya çalışır. “Ilgaz”, “Bu Memleket Böyle Ağlar”, “Gül Ey Isparta’nın Pembe Gülleri” gibi şiirlerin yazarıdır.
*Ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu, şiirlerinde folklor motiflerini renkli ve coşkulu bir dille kullanmıştır. “Karadut” adlı manzumesiyle tanınır.
*Behçet Kemal Çağlar da Memleket Edebiyatı’nın temsilcileri arasında sayılabilir. Cumhuriyet’in ilkelerini, kuruluş dönemi coşkusunu, Atatürk’e bağlılığını dile getiren şiirleriyle tanınır. Çağlar, belleklerde özellikle Faruk Nafiz ile birlikte yazdığı “Onuncu Yıl Marşı” ile yer bulmuştur.
*“Bu Vatan Kimin” şiirini yazan Orhan Şaik Gökyay ve “Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor” şairi Arif Nihat Asya da Memleket Edebiyatına dâhil edilebilir.
*Faruk Nafiz Çamlıbel, Ahmet Kutsi Tecer, Halide Nusret Zorlutuna, Zeki Ömer Defne, Ömer Bedrettin Uşaklı, Ceyhun Atıf Kansu, Behçet Kemal Çağlar, Arif Nihat Asya, Yusuf Ziya Ortaç, Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Enis Behiç Koryürek, Nazım Hikmet, Sabahattin Ali, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi sanatçılar bu akıma uygun eserler vermişlerdir.
Memleket Edebiyatı’nın Özellikleri:
*Memleket Edebiyatı, ilk örneklerini II. Meşrutiyet’ten sonra vermeye başlamıştır.
*Hece vezni ve yaşayan dilin kullanımı yönüyle Millî Edebiyat’ın devamı niteliğindedir.
*Anadolu’ya yöneliş bu edebiyatın temelini oluşturur.
*Memleket Edebiyatı’nın önceki dönemlerden farkı, politik kavramların yerini, yaşamın içerisinden gelen durum ve duyguların almasıdır.
*Memleket Edebiyatı, memleket aşkını işleyen, romantik ve umut dolu, yüzü Anadolu’ya dönük bir edebiyattır.
*Memleket Edebiyatı’nın edebiyatımız için en önemli kazancı; önceki kuşakta yapılan tartışmaların, vezin ve dil konusunun artık kesin olarak çözümlenmiş olması ve lirik söyleyişte belli bir aşama kaydedilmiş olmasıdır.
*Aruz-hece tartışmaları Yahya Kemal’in etkisine rağmen hecenin mutlak hâkimiyetiyle sonuçlanmıştır.
*İlk defa karşılaşılan veya anlatılmaya değer bulunan memleket manzaraları, insanlar, tasvir ve hikâye edilir.
*İnsanların kahramanlıkları övülür ve tarihî mirasla birleştirilir; folklor, orijinal bir kaynak olarak keşfedilir.
*İnsanların duygu ve iç dünyaları araştırılır.
*Eserlerde lirizm ve didaktik özellikler yer alır.
*Ağırlıklı olarak “vatan, millet, tarih, kültür, Anadolu sevgisi” işlenir.
*Şairlerin çoğu Anadolu halk şairlerinin yolundan giderek yeni bir şiir oluşturmaya çalışırlar.
*Memleket edebiyatı şiirinde konu memlekettir.
*Şekil, halk şiiri şekilleri; vezin, hece veznidir.
*Dil sadedir.
*Halk dili, mahallî söyleyişler, hattâ argo şiire girer.
*Şiirlerde nutuk havası görülür. Ton, hitabete yaklaşır.
*İşlenen konulara uygun olarak gurur, iyimserlik ve irade ön plandadır.
*Temel kaynak halk edebiyatı ise de kendi içinde bu akım mensupları çeşitlilik gösterir.
*İdealizm, milliyetçilikte veya komünizmde aranır.
*1923-1940 yılları arasındaki süreçte, memleket sevgisi, savaş sonrasında yaşanan aile dramları, yetimler, dul gelinler, halkın yoksulluğu, acıları, halk kültürü, aydın halk çatışmları, savaş yıllarında yaşanılan dramlar, işgal yıllarında çekilen acılar memleketçilik akımı çerçevesinde işlenmiştir.
