Eski TCK'ya göre, yani 2005 öncesi infaz rejiminde tüm suç tipleri cezasının 2/5 lik kısmını cezaevinde geçirirlerdi. 2016, 2020 ve 2023 deki infaz düzenlemelerine göre hem infaz belirleme şekilleri çoğaldı, hem de iyi hal yasaları genişletildi.
Mesela cinayet işleyen bir şahısla uyuşturucu satıcısı aynı cezalari almadığı gibi aynı oranlara göre de yatmıyorlar. Cinayette cezanın üçte ikisi infaz ediliyorken, uyuşturucu suçlarında dörtte üç, hırsızlık-gasp suçlarında ikire bir, terör suçlarında dörtte dört gibi suça göre infaz etme sistemi var. Bu aslında güzel bir sistem. Eğer suçlu ikinci defa aynı suçtan ceza alırsa, hangi tip olursa olsun bu sefer cezasinin tamamını cezaevinde geçiriyor. Yani dörtte dört sistemine geçiliyor.
İyi hal konusuna gelince. Bu konuda insanların hafızası, mahkemeye takım elbise kravatla çıkmakta kaldı ama yeni sistem öyle değil. Cezaevine giren bir insan, girdiği sosyal faaliyetlerden puan alıyor. İdare gözlem kurulunca mahkumların hepsi takip ediliyor ve okuduğu kitaplardan spor faaliyetlerine, mektuplaşmalardan ziyaretçisine, telefon görüşmesinden atölye faaliyetlerine kadar puanlama sistemi var. Sistemde hala çok eksikler olsa da izlenmek istenen yol, fayda sağlamaya yönelik oluyor. Psikologlar ve din görevlileri de sürece gerçekci desteklerde bulunuyor ve ıslah çalışmaları yürütüyorlar. Konferanslar ve mesleki eğitimler de işin diğer başka bir kısmı. Konu o kadar uzun ve detaylı ki, artılarını ve eksilerini tamamen yazmaya kalksak nereden baksan en az 2-3 saat yazmam gerek. Ayrıca cezaevlerinde kavgaya veya suça karışan mahkumların iyi hali hemen bozuluyor ve sistem onun cezası bitse bile cezaevinden çıkmasına artık izin vermiyor. Bu da yeni bir uygulama bu arada. Bütün mahkumlar bundan çok şikayetçi. Yani cezanız bitse bile, iyi haliniz yoksa idare gözlem kurulu ortak kararla sizin cezaevinde kalmanıza karar verebiliyor. Gözlem kurulunda müdür, müdür yardımcısı, infaz koruma memuru, psikolog ve savci ve teknisyen bulunur. Cezası biten bu kurula çıkar ve bir çeşit mülakattan geçer. Sistemde iyi halliyse ve dışarıya uyum sağlamaya hazırsa tahliye edilir. Tabi insan bu, hepsini doğru seçemezsin. En melek halli bile çıkınca kendini dağıtabilir. Suça karışanlar, suça karışmayanların yanında çok çok düşük sayıda. Ama bir tanesi suç işlediği zaman sanki bütün tahliye olanlar suç işliyor gibi lanse ediliyor ve öyle algılanıyor.
Devam edecektim ama parmaklar koptu artik. Yine yazarim.
