Anlamca kapsamı geniş olan sözcüklere genel anlamlı kelimeler, anlamca kapsamı daha dar olan sözcüklere de özel anlamlı kelimeler denir.
Genel Anlamlı Sözcükler
* Aynı türden kavramları topluca düşündüren sözcüklerdir.
* “Ağaç” sözcüğü; “çam”, “kayın”, “söğüt”, “kavak”, “ardıç” vs.
kavramları topluca belirtir. “Ağaç” sözcüğü, bu varlıklara göre daha kapsamlı ve genel anlamlıdır.
Kıta → ülke → bölge → şehir → mahalle
Yukarıdaki sözcükler genel anlamdan özel anlama doğru sıralanmıştır.
Özel Anlamlı Sözcükler
– Aynı türden kavramları tek tek düşündüren sözcüklerdir.
– “Gül” sözcüğü; “çiçek”, “bitki”, “canlı”, “varlık” kavramlarına
göre daha dar kapsamlı ve özel anlamlıdır.
horoz → kümes hayvanı → hayvan → canlı
Yukarıdaki sözcükler özel anlamdan genel anlama doğru sıralanmıştır.
Uyarı 1: Sözcüklerin genel veya özel anlamlı oluşları kullanıldıkları cümleye (bağlama) bağlıdır.
ağaç çam sarıçam
Çam sözcüğü, ağaç sözcüğüne göre özel, sarıçam sözcüğüne göre genel anlamlıdır.
Uyarı 2: Bir sözcük, karşıladığı bütün varlık ya da kavramları içerecek biçimde kullanıldığında “genel anlam”, o türden sadece bir varlığı karşıladığında ise “özel anlamlı” olur.
Kitap, insanın önünde yol aydınlatıcı bir dosttur. (Genel anlamda kullanılmış.)
Kitabı iki gün içinde inceledim. (Özel anlamda kullanılmış.)
Genelden özele: Varlık-canlı-insan-Ahmet
Özelden genele : keklik-kuş-hayvan-canlı-varlık.
Genel ve özel anlamlı sözcüklerin ilişkisi birbirine göre değişir.
Örneğin birinci sıralamada “insan” sözcüğü, “Ahmefe göre genel anlamlı, “canlı”ya göre ise özel anlamlıdır.
Genel Anlamlı Sözcükler
* Aynı türden kavramları topluca düşündüren sözcüklerdir.
* “Ağaç” sözcüğü; “çam”, “kayın”, “söğüt”, “kavak”, “ardıç” vs.
kavramları topluca belirtir. “Ağaç” sözcüğü, bu varlıklara göre daha kapsamlı ve genel anlamlıdır.
Kıta → ülke → bölge → şehir → mahalle
Yukarıdaki sözcükler genel anlamdan özel anlama doğru sıralanmıştır.
Özel Anlamlı Sözcükler
– Aynı türden kavramları tek tek düşündüren sözcüklerdir.
– “Gül” sözcüğü; “çiçek”, “bitki”, “canlı”, “varlık” kavramlarına
göre daha dar kapsamlı ve özel anlamlıdır.
horoz → kümes hayvanı → hayvan → canlı
Yukarıdaki sözcükler özel anlamdan genel anlama doğru sıralanmıştır.
Uyarı 1: Sözcüklerin genel veya özel anlamlı oluşları kullanıldıkları cümleye (bağlama) bağlıdır.
ağaç çam sarıçam
Çam sözcüğü, ağaç sözcüğüne göre özel, sarıçam sözcüğüne göre genel anlamlıdır.
Uyarı 2: Bir sözcük, karşıladığı bütün varlık ya da kavramları içerecek biçimde kullanıldığında “genel anlam”, o türden sadece bir varlığı karşıladığında ise “özel anlamlı” olur.
Kitap, insanın önünde yol aydınlatıcı bir dosttur. (Genel anlamda kullanılmış.)
Kitabı iki gün içinde inceledim. (Özel anlamda kullanılmış.)
Genelden özele: Varlık-canlı-insan-Ahmet
Özelden genele : keklik-kuş-hayvan-canlı-varlık.
Genel ve özel anlamlı sözcüklerin ilişkisi birbirine göre değişir.
Örneğin birinci sıralamada “insan” sözcüğü, “Ahmefe göre genel anlamlı, “canlı”ya göre ise özel anlamlıdır.
