Seder, Yahudi evlerinde, bayram akşamı için özenle ve özellikleriyle hazırlanmış sofra düzenidir.
Sofrada mumlar, Hagada kitabı (Pesah öyküsünün yazılı olduğu kitap), her bir katılımcı için birer şarap bardağı ve özel Seder tabağı bulunmaktadır.
Bu gecede, (ideal olarak sadece Pesah’ta kullanılan) en güzel tabak çanak ve tertemiz örtülerin kullanılması adettir. Seder masasının ortasında büyük bir tepsi koyulur. Bu tepsi herhangi bir şekilde ya da herhangi bir maddeden yapılmış olabilir. Birçok kişi bu tepsileri kendileri dizayn ederler.
Seder Tabağı
Matsa:
Sofranın ortasında duran, üzeri üç matsa ile örtülü seder tabağı esaret zamanlarını hatırlatır. İlk iki matsa çölde İsrailoğullarına yiyecek olarak gökten yağdırılan Man anısına, üçüncüsü ise Mısır’daki çıkışın anısına konulmuştur. Bunun birçok anlamı daha vardır. "Koen, Levi, İsrael" ,"Avraam, Yitshak,Yaakov" gibi .Bir anlamı da Şabat akşamı koyduğumuz iki ekmeği ve Pesah için konulan + 1 matsa.Şabat akşamı masaya iki bütün ekmek koymanın anlamı da çölde 40 yıl boyunca yenilen Man'ın ,Şabat ve bayram günü toplanmaması için cuma günü ve bayram öncesi iki günlük Man yağmasıdır.Matsa aynı zamanda kölelikten kurtulmak için risk alabilmeyi simgeler.(18dak.üzerinde bekletilmesiyle hemen hamets olması)
Seder akşamları sadece klasik matsa ( ballı , çikolatalı v.s olmayan ) kullanılması gerekir.
Yumurta:
Haşlanmış olarak bulundurulur. Bet-Amikdaş zamanında yapılan bayrama özel bir korbanın anısınadır.Başka bir yorum da hayat dönencesini simgelediği ve Bene-Yisrael'in zor zamanlarda birbirine daha çok kenetlendiği, tıpkı yumurtanın pişirildikçe sertleşmesi gibi
Kuzu Bacağı:
Bet-Hamikdaş’ta kurban edilen kuzu veya keçi yavrusunun anısına konur. Ateşten geçirilmiştir. Genelde üzerinde biraz et de bulunan kemik parçasıdır. Korban Pesah fedakarlık yapmak gereğini simgeler.
Haroset:
Elma, tarçın, badem, kuş üzümü ve şarapla hazırlanır. Kıvamı koyudur. Kölelik yıllarında, Mısırlıların İsrailoğullarına piramitlerin inşaası için yaptırdıkları inşaat harcını ve tuğlaları anımsatmak için yenir. Aynı zamanda, o zor şartlarda bile Yahudi ailesinin bir arada tutulması için her türlü fedakarlığı gösteren annelerin, ruh hallerini temsil eder. Fiziksel olarak karamsar, duygusal olarak tatminkar
Maror:
Marul yapraklarıdır. Acı tatları Mısır’da çekilen ızdırıpları anımsatır. Bene-Yisrael'in Mısır'da çektiği acıların hatırasına yenir.Marulun bir özelliği de en sonda ağızda bıraktığı acı tattır. Bene-Yisrael'in Mısır'daki hayatını sembolize eder.Geçirilen mutlu yıllar ve en sondaki acı kölelik yılları. Acı insanın hürriyetine kavuşması için gereklidir.
Karpas:
Mısır esaretinde atalarımızın çektiği acıları anımsatmak için yenen acı otlardır. Bunlar kereviz yaprağı veya maydanozdur. Tuzlu suya veya sirkeye batırılarak yenir. Bunun amacı sofradaki çocukları bu farklı davranıştan dolayı soru sormaya yöneltmektir.Tuzlu su aynı zamanda kölelik sırasında dökülen gözyaşını da simgeler.
Şarap:
Arba Kossot denen 4 bardak kırmızı şarap içilmelidir. Dört bardak için çeşitli Yorumlar vardır :
. Agada'da sözü edilen dört değişik karakterdeki çocuk
· Dört annemiz (Sara-Rivka-Rahel-Lea)
Tanrı Mısır'dan çıkışı tanımlarken dört terimi hatırlattı :
1. Veotseti (Çıkardım)
2. Veitsalti (Kurtardım-fiziksel)
3. Vegaalti (Kurtardım-manevi)
4. Velakahti (Ve millet olarak aldım)
Başka bir açıklama da Mısır'da her tür asimilasyona rağmen Mısır'da terk etmedikleri dört adet için olduğudur
- İsimlerini hiçbir zaman Mısır isimleriyle değiştirmediler
- Dillerini değiştirmediler ve hep İbranice konuştular.
- Ahlak çöküntüsü yaşayan bir toplum içinde ahlaki değerlerini korudular.
- Giyiniş tarzlarını değiştirmediler.
Ayrıca yemek sırasında, kutsama duasından sonra, ayrı bir bardağa şarap doldurulur. Bu bardak Eliyahu Annavi içindir. Kimse onu içmez. Bu düşünce Eliyahu Annavi’nin hiç ölmediğini ve Maşiyah gibi Yahudileri tüm kötülüklerden kurtaracağı inancına bağlanmaktadır.
Sofrada mumlar, Hagada kitabı (Pesah öyküsünün yazılı olduğu kitap), her bir katılımcı için birer şarap bardağı ve özel Seder tabağı bulunmaktadır.
Bu gecede, (ideal olarak sadece Pesah’ta kullanılan) en güzel tabak çanak ve tertemiz örtülerin kullanılması adettir. Seder masasının ortasında büyük bir tepsi koyulur. Bu tepsi herhangi bir şekilde ya da herhangi bir maddeden yapılmış olabilir. Birçok kişi bu tepsileri kendileri dizayn ederler.
Seder Tabağı
Matsa:
Sofranın ortasında duran, üzeri üç matsa ile örtülü seder tabağı esaret zamanlarını hatırlatır. İlk iki matsa çölde İsrailoğullarına yiyecek olarak gökten yağdırılan Man anısına, üçüncüsü ise Mısır’daki çıkışın anısına konulmuştur. Bunun birçok anlamı daha vardır. "Koen, Levi, İsrael" ,"Avraam, Yitshak,Yaakov" gibi .Bir anlamı da Şabat akşamı koyduğumuz iki ekmeği ve Pesah için konulan + 1 matsa.Şabat akşamı masaya iki bütün ekmek koymanın anlamı da çölde 40 yıl boyunca yenilen Man'ın ,Şabat ve bayram günü toplanmaması için cuma günü ve bayram öncesi iki günlük Man yağmasıdır.Matsa aynı zamanda kölelikten kurtulmak için risk alabilmeyi simgeler.(18dak.üzerinde bekletilmesiyle hemen hamets olması)
Seder akşamları sadece klasik matsa ( ballı , çikolatalı v.s olmayan ) kullanılması gerekir.
Yumurta:
Haşlanmış olarak bulundurulur. Bet-Amikdaş zamanında yapılan bayrama özel bir korbanın anısınadır.Başka bir yorum da hayat dönencesini simgelediği ve Bene-Yisrael'in zor zamanlarda birbirine daha çok kenetlendiği, tıpkı yumurtanın pişirildikçe sertleşmesi gibi
Kuzu Bacağı:
Bet-Hamikdaş’ta kurban edilen kuzu veya keçi yavrusunun anısına konur. Ateşten geçirilmiştir. Genelde üzerinde biraz et de bulunan kemik parçasıdır. Korban Pesah fedakarlık yapmak gereğini simgeler.
Haroset:
Elma, tarçın, badem, kuş üzümü ve şarapla hazırlanır. Kıvamı koyudur. Kölelik yıllarında, Mısırlıların İsrailoğullarına piramitlerin inşaası için yaptırdıkları inşaat harcını ve tuğlaları anımsatmak için yenir. Aynı zamanda, o zor şartlarda bile Yahudi ailesinin bir arada tutulması için her türlü fedakarlığı gösteren annelerin, ruh hallerini temsil eder. Fiziksel olarak karamsar, duygusal olarak tatminkar
Maror:
Marul yapraklarıdır. Acı tatları Mısır’da çekilen ızdırıpları anımsatır. Bene-Yisrael'in Mısır'da çektiği acıların hatırasına yenir.Marulun bir özelliği de en sonda ağızda bıraktığı acı tattır. Bene-Yisrael'in Mısır'daki hayatını sembolize eder.Geçirilen mutlu yıllar ve en sondaki acı kölelik yılları. Acı insanın hürriyetine kavuşması için gereklidir.
Karpas:
Mısır esaretinde atalarımızın çektiği acıları anımsatmak için yenen acı otlardır. Bunlar kereviz yaprağı veya maydanozdur. Tuzlu suya veya sirkeye batırılarak yenir. Bunun amacı sofradaki çocukları bu farklı davranıştan dolayı soru sormaya yöneltmektir.Tuzlu su aynı zamanda kölelik sırasında dökülen gözyaşını da simgeler.
Şarap:
Arba Kossot denen 4 bardak kırmızı şarap içilmelidir. Dört bardak için çeşitli Yorumlar vardır :
. Agada'da sözü edilen dört değişik karakterdeki çocuk
· Dört annemiz (Sara-Rivka-Rahel-Lea)
Tanrı Mısır'dan çıkışı tanımlarken dört terimi hatırlattı :
1. Veotseti (Çıkardım)
2. Veitsalti (Kurtardım-fiziksel)
3. Vegaalti (Kurtardım-manevi)
4. Velakahti (Ve millet olarak aldım)
Başka bir açıklama da Mısır'da her tür asimilasyona rağmen Mısır'da terk etmedikleri dört adet için olduğudur
- İsimlerini hiçbir zaman Mısır isimleriyle değiştirmediler
- Dillerini değiştirmediler ve hep İbranice konuştular.
- Ahlak çöküntüsü yaşayan bir toplum içinde ahlaki değerlerini korudular.
- Giyiniş tarzlarını değiştirmediler.
Ayrıca yemek sırasında, kutsama duasından sonra, ayrı bir bardağa şarap doldurulur. Bu bardak Eliyahu Annavi içindir. Kimse onu içmez. Bu düşünce Eliyahu Annavi’nin hiç ölmediğini ve Maşiyah gibi Yahudileri tüm kötülüklerden kurtaracağı inancına bağlanmaktadır.
