SAĞLIK SORUNU OLARAK SİGARA
Dünya yetişkin nüfusunun 1/3’ü tütün bağımlısı olduğu bilinmektedir. Yani tüm dünyada 1.2 milyar kişi sigara içiyor. Her gün 11.000 kişi sigaraya bağlı olarak yaşamını kaybediyor. Sigaraya bağlı yıllık küresel ekonomik kayıp Dünya Bankası verilerine göre 200 milyar dolar civarında hesaplanmaktadır.
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE SİGARAYA BAĞLI ÖLÜMLER
Dünyada;
1.2 milyar sigara içen, 7 milyon ölüm/yıl
2025 yılı için tahmin edilen: 10 milyon ölüm/yıl
Türkiye’de;
17-21 milyon sigara içen, 125-150 bin ölüm/yıl
2025 yılı için tahmin edilen: 250.000ölüm/yıl
SİGARADA BULUNAN ZARARLI MADDELER
Sigaranın içinde 4 binden fazla kimyasal bulunduğunu biliyoruz. İşte sigarada bulunan en tehlikeli 10 kimyasal madde:
Amonyak: Nikotinin emilim oranını artırmak için kullanılıyor. Amonyak sıvı gübrenin de temel maddesi.
Arsenik: Tütün bitkisinde tarım ilacı olarak kullanılan arsenik, fareleri öldürmek için de kullanılıyor.
Kadmiyum: Filtrede bulunan ve tütünün asitli topraktan topladığı metalik bileşen, cep telefonlarının pilinin şarj edilmesinde kullanılıyor.
Formaldehid: Sigara dumanının ikincil ürünü ve renksiz bir gaz olan formaldehid, ölü vücutları mumyalamakta kullanılıyor.
Aseton: Ojeleri de çıkarmada ve tuvalet temizliğinde kullanılıyor.
Bütan: Sigara yakmaya yardımcı. Çakmak gazı olarak kullanılıyor.
PropyleneGlycol: Bırakmayı önlemek için sigaralara ekleniyor. Nikotinin beyne ulaştırılmasını hızlandırıyor.
Terebentin: Özellikle mentollü sigaralarda kullanılan bu yağ, boyayı inceltmede ve tahtanın verniğini soymada kullanılıyor.
Benzen: Yanan sigaradan çıkan yan ürün olan benzeni tarım ilaçlarında ve benzinde bulabilirsiniz.
Kurşun ve nikel: Bu metaller de sigarada bulunuyor.
SİGARANIN VÜCUDUMUZA ETKİLERİ
Günde bir paket sigara içenler, her yıl akciğerlerine bir fincan dolusu katranı biriktiriyor. Az katranlı sigara ise efsaneden ibaret. Sigara üreticileri, mideye indirdiğiniz katran miktarını azaltmak için sigaranın filtresine küçücük delikler açtı. Maalesef, sigarayı tuttuğunuzda parmaklarınız bu deliklerin çoğunu kapatıyor ve düşük katranlı sigara içenler dumanı daha fazla derinlere çekiyorlar.
Dumanda bulunan kimyasallar, hemen kan dolaşımı sisteminizin içine emiliyor. Buradan, kalbinize ve vücudunuzun herhangi bir yerine doğru gidiyorlar. Kalbiniz, sigarayı yakar yakmaz daha hızlı çarpmaya başlıyor. Bu da günde 36 bin fazladan kalp atışı anlamına geliyor. Sigara dumanı düzensiz kalp atışına ya da aritmiye neden olabiliyor. Kanınızdaki oksijen seviyesi azalıyor, çünkü sigara içtiğinizde üretilen karbonmonoksit, vücudu bunun oksijen olduğuna inandırıyor. Vücut hücrelerinizin halen oksijene ihtiyacı olduğu için kalbiniz bu oksijeni sağlarken fazla mesai yapıyor.
Düzenli olarak sigara içmeye devam ederseniz, tat ve koku alma duyunuz da zayıflıyor. Çünkü katran dilinizi ve burun geçitlerinizi kaplıyor. Bu nedenle birçok sigara tiryakisi, yemeklerin tadının ve kokularının fark edilir oranda değiştiğini söylüyor.
Sigara içenlerin çoğu, hasarın akciğer, kalp, kan damarları ile tat ve koku alma duyusunda oluştuğunu düşünüyor. Birçok kişi, sigaranın ciltlerine verdiği zararı önemsemiyor. Ciltteki kan damarları sigarayı yaktığınızda daralıyor ve cildin sahip olduğu oksijen miktarı da sınırlanıyor. Bu da cildinizin kırışması anlamına geliyor. Sigaraya yeni başlayanlarda, gözlerin çevresinde ve ağız kenarlarında derin, koyu çizgiler oluşuyor. Cildin rengi grileşiyor ve yüz hatları süzülüyor. Sigara, ayrıca daha erken yaşlanmanıza neden oluyor.
SİGARANIN FİZİKSEL ZARARLARI?
1)SİGARANIN SOLUNUM SİSTEMİNE ZARARLARI
Sigara dumanındaki maddeler solunum yollarında iltihabi reaksiyonlara neden olur, bronşları tahriş eder ve enfeksiyon eğilimini arttırır. Solunum yollarının kendi kendini temizleme mekanizmasına zarar verir. Düzenli sigara içen bireylerde solunum güçlüğü, kronik öksürük ve balgam şikâyetlerine sıklıkla rastlanır. Büyüme çağını tamamlamamış gençlerin sigara içmesi normal akciğer büyümesini yavaşlatır. Aynı zamanda kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) önde gelen nedenidir.
2) KALP DAMAR SİSTEMİNE ZARARLARI
Sigara içmek, damar sertliğinin önlenebilir en önemli nedenlerinden biridir. Sigara kan damarlarında kan akışını engelleyen zararlı plak oluşumu ve damar tıkanıklığına zemin hazırlar. Kanın oksijen içeriğini azaltır ve bu yolla tüm organların oksijenlenmesini etkiler. Sigara ayrıca kanda zararlı kolesterol olan LDL seviyelerinin artmasına neden olur ve fazla LDL yaralanan damar duvarlarına yerleşir. Bu, damarlardaki arteriosklerotik plak oluşumunu ve daralmaları kolaylaştırır.
Sonuç olarak kalp krizi, felç veya periferik arter hastalığına yakalanma oranı önemli ölçüde artar. Kalp krizi geçirme riski, sigara içenlerde içmeyenlerden yaklaşık iki kat daha fazladır.
3) SİGARANIN CİLT SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Sigara içenlerin ciltleri gri, soluk ve sağlıksız bir görünüme sahiptir. Nikotin, cilde giden kan dolaşımını zayıflatarak cilt sağlığını olumsuz yönde etkiler. Sigara dumanı ayrıca cilt hücrelerine zarar veren maddeler içerir. Sonuç olarak cilt incelir, elastikiyetini kaybeder, erkenden kırışır ve yaşlanır. Sigara içmek aynı zamanda egzama veya sivilce gibi cilt sorunlarında artışa neden olur.
4) SİGARANIN AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
Tütün dumanında bulunan katran dişlerde sararmaya ve hoş olmayan kahverengi lekelere neden olur. Sigara içmek, ağız boşluğunu bazı bakterilerin üremesi için elverişli hale getirir. Çoğalan bakteriler ağız kokusunu ve diş çürüklerinin yanı sıra erken diş kaybına neden olabilecek diş eti hastalıklarına sebep olur. Sigara nedeniyle diş etlerine giden kan akımında azalma ve bağışıklık sisteminde baskılama da dış eti problemlerinin oluşumunu hızlandırır.
5)SİGARANIN BEYNE ZARARLARI
Sigara damar sertliğine yol açarak beyin fonksiyonunu olumsuz yönde etkiler. Sigara içenlerde inme ve beyin kanaması riski artmıştır. Sigara içenlerin, beyin damar tıkanıklığı veya beyin kanaması sonucu ölüm riskleri içmeyenlerden iki kat fazladır. Sigara içmek hafızayı zayıflatır, öğrenmeyi ve mantıklı düşünmeyi olumsuz yönde etkiler. Sigara kullananlarda depresyon ve alzheimer riski de artmıştır.
SİGARA VE DİYABET
Hem sigara hem de kontrolsüz diyabet kan damarlarına zarar verir. Ayrıca sigara içen diyabetli hastalarda kalp krizi, inme gibi kardiyovasküler hastalık riski önemli ölçüde daha yüksektir. Organlarının iyi bir şekilde kanlanması, özellikle şeker hastaları için son derece önemlidir, çünkü ancak o zaman çeşitli diyabetik sekellerden kaçınmak mümkün hale gelir. Bu nedenle de sigaranın zararları şeker hastalığı olanlarda daha fazladır. Göz, böbrek ve sinir hasarı gibi diyabetik komplikasyonlar sigara içenlerde daha sık görülür. Ortaya çıkan hasarlar yaşam kalitesini giderek daha fazla etkiler ve erken sakatlığa bile yol açabilir.
Diyabet hastaları sigarayı bırakırken bazı özel kurallara uymalıdır. Çünkü sigara içmek insülin direncini ve dolayısıyla kan şekerini artırabilir. Bi sebeple de sigara bırakıldığında insülin dozlarının yeniden ayarlanması gerekir. Ayrıca nikotin yoksunluğu düşük hipoglisemiyi andıran semptomlara neden olabilir. Bu sebeple sigarayı bırakmaya karar veren diyabet hastaları bir uzmandan destek almalıdır.
GEBELİKTE SİGARA KULLANIMI
Gebelikte nikotin, annenin kan dolaşımından plasenta yoluyla embriyoya geçer. Hamilelik sırasında sigara içen kadınlar hamilelik komplikasyonları için yüksek risk altındadır. Bu komplikasyonlardan bazıları;
SİGARANIN NEDEN OLDUĞU KANSER TÜRLERİ
SİGARAYI NEDEN BIRAKMAK GEREKİYOR?
NİKOTİN BAĞIMLILIĞI
HANGİ BAĞIMLILAR SİGARA BIRAKMADA DAHA BAŞARILI ?
HANGİ BAĞIMLILAR BIRAKMADA DAHA BAŞARISIZ ?
Sigarayı bırakmak için doktorunuzdan yardım isteyin. Günümüzde bazı davranışsal yöntemler ve bazı ilaç tedavileri ile sigarayı bırakmak isteyen kişilere yardımcı olmak mümkündür.
Dünya yetişkin nüfusunun 1/3’ü tütün bağımlısı olduğu bilinmektedir. Yani tüm dünyada 1.2 milyar kişi sigara içiyor. Her gün 11.000 kişi sigaraya bağlı olarak yaşamını kaybediyor. Sigaraya bağlı yıllık küresel ekonomik kayıp Dünya Bankası verilerine göre 200 milyar dolar civarında hesaplanmaktadır.
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE SİGARAYA BAĞLI ÖLÜMLER
Dünyada;
1.2 milyar sigara içen, 7 milyon ölüm/yıl
2025 yılı için tahmin edilen: 10 milyon ölüm/yıl
Türkiye’de;
17-21 milyon sigara içen, 125-150 bin ölüm/yıl
2025 yılı için tahmin edilen: 250.000ölüm/yıl
SİGARADA BULUNAN ZARARLI MADDELER
Sigaranın içinde 4 binden fazla kimyasal bulunduğunu biliyoruz. İşte sigarada bulunan en tehlikeli 10 kimyasal madde:
Amonyak: Nikotinin emilim oranını artırmak için kullanılıyor. Amonyak sıvı gübrenin de temel maddesi.
Arsenik: Tütün bitkisinde tarım ilacı olarak kullanılan arsenik, fareleri öldürmek için de kullanılıyor.
Kadmiyum: Filtrede bulunan ve tütünün asitli topraktan topladığı metalik bileşen, cep telefonlarının pilinin şarj edilmesinde kullanılıyor.
Formaldehid: Sigara dumanının ikincil ürünü ve renksiz bir gaz olan formaldehid, ölü vücutları mumyalamakta kullanılıyor.
Aseton: Ojeleri de çıkarmada ve tuvalet temizliğinde kullanılıyor.
Bütan: Sigara yakmaya yardımcı. Çakmak gazı olarak kullanılıyor.
PropyleneGlycol: Bırakmayı önlemek için sigaralara ekleniyor. Nikotinin beyne ulaştırılmasını hızlandırıyor.
Terebentin: Özellikle mentollü sigaralarda kullanılan bu yağ, boyayı inceltmede ve tahtanın verniğini soymada kullanılıyor.
Benzen: Yanan sigaradan çıkan yan ürün olan benzeni tarım ilaçlarında ve benzinde bulabilirsiniz.
Kurşun ve nikel: Bu metaller de sigarada bulunuyor.
SİGARANIN VÜCUDUMUZA ETKİLERİ
Günde bir paket sigara içenler, her yıl akciğerlerine bir fincan dolusu katranı biriktiriyor. Az katranlı sigara ise efsaneden ibaret. Sigara üreticileri, mideye indirdiğiniz katran miktarını azaltmak için sigaranın filtresine küçücük delikler açtı. Maalesef, sigarayı tuttuğunuzda parmaklarınız bu deliklerin çoğunu kapatıyor ve düşük katranlı sigara içenler dumanı daha fazla derinlere çekiyorlar.
Dumanda bulunan kimyasallar, hemen kan dolaşımı sisteminizin içine emiliyor. Buradan, kalbinize ve vücudunuzun herhangi bir yerine doğru gidiyorlar. Kalbiniz, sigarayı yakar yakmaz daha hızlı çarpmaya başlıyor. Bu da günde 36 bin fazladan kalp atışı anlamına geliyor. Sigara dumanı düzensiz kalp atışına ya da aritmiye neden olabiliyor. Kanınızdaki oksijen seviyesi azalıyor, çünkü sigara içtiğinizde üretilen karbonmonoksit, vücudu bunun oksijen olduğuna inandırıyor. Vücut hücrelerinizin halen oksijene ihtiyacı olduğu için kalbiniz bu oksijeni sağlarken fazla mesai yapıyor.
Düzenli olarak sigara içmeye devam ederseniz, tat ve koku alma duyunuz da zayıflıyor. Çünkü katran dilinizi ve burun geçitlerinizi kaplıyor. Bu nedenle birçok sigara tiryakisi, yemeklerin tadının ve kokularının fark edilir oranda değiştiğini söylüyor.
Sigara içenlerin çoğu, hasarın akciğer, kalp, kan damarları ile tat ve koku alma duyusunda oluştuğunu düşünüyor. Birçok kişi, sigaranın ciltlerine verdiği zararı önemsemiyor. Ciltteki kan damarları sigarayı yaktığınızda daralıyor ve cildin sahip olduğu oksijen miktarı da sınırlanıyor. Bu da cildinizin kırışması anlamına geliyor. Sigaraya yeni başlayanlarda, gözlerin çevresinde ve ağız kenarlarında derin, koyu çizgiler oluşuyor. Cildin rengi grileşiyor ve yüz hatları süzülüyor. Sigara, ayrıca daha erken yaşlanmanıza neden oluyor.
SİGARANIN FİZİKSEL ZARARLARI?
1)SİGARANIN SOLUNUM SİSTEMİNE ZARARLARI
Sigara dumanındaki maddeler solunum yollarında iltihabi reaksiyonlara neden olur, bronşları tahriş eder ve enfeksiyon eğilimini arttırır. Solunum yollarının kendi kendini temizleme mekanizmasına zarar verir. Düzenli sigara içen bireylerde solunum güçlüğü, kronik öksürük ve balgam şikâyetlerine sıklıkla rastlanır. Büyüme çağını tamamlamamış gençlerin sigara içmesi normal akciğer büyümesini yavaşlatır. Aynı zamanda kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) önde gelen nedenidir.
2) KALP DAMAR SİSTEMİNE ZARARLARI
Sigara içmek, damar sertliğinin önlenebilir en önemli nedenlerinden biridir. Sigara kan damarlarında kan akışını engelleyen zararlı plak oluşumu ve damar tıkanıklığına zemin hazırlar. Kanın oksijen içeriğini azaltır ve bu yolla tüm organların oksijenlenmesini etkiler. Sigara ayrıca kanda zararlı kolesterol olan LDL seviyelerinin artmasına neden olur ve fazla LDL yaralanan damar duvarlarına yerleşir. Bu, damarlardaki arteriosklerotik plak oluşumunu ve daralmaları kolaylaştırır.
Sonuç olarak kalp krizi, felç veya periferik arter hastalığına yakalanma oranı önemli ölçüde artar. Kalp krizi geçirme riski, sigara içenlerde içmeyenlerden yaklaşık iki kat daha fazladır.
3) SİGARANIN CİLT SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Sigara içenlerin ciltleri gri, soluk ve sağlıksız bir görünüme sahiptir. Nikotin, cilde giden kan dolaşımını zayıflatarak cilt sağlığını olumsuz yönde etkiler. Sigara dumanı ayrıca cilt hücrelerine zarar veren maddeler içerir. Sonuç olarak cilt incelir, elastikiyetini kaybeder, erkenden kırışır ve yaşlanır. Sigara içmek aynı zamanda egzama veya sivilce gibi cilt sorunlarında artışa neden olur.
4) SİGARANIN AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
Tütün dumanında bulunan katran dişlerde sararmaya ve hoş olmayan kahverengi lekelere neden olur. Sigara içmek, ağız boşluğunu bazı bakterilerin üremesi için elverişli hale getirir. Çoğalan bakteriler ağız kokusunu ve diş çürüklerinin yanı sıra erken diş kaybına neden olabilecek diş eti hastalıklarına sebep olur. Sigara nedeniyle diş etlerine giden kan akımında azalma ve bağışıklık sisteminde baskılama da dış eti problemlerinin oluşumunu hızlandırır.
5)SİGARANIN BEYNE ZARARLARI
Sigara damar sertliğine yol açarak beyin fonksiyonunu olumsuz yönde etkiler. Sigara içenlerde inme ve beyin kanaması riski artmıştır. Sigara içenlerin, beyin damar tıkanıklığı veya beyin kanaması sonucu ölüm riskleri içmeyenlerden iki kat fazladır. Sigara içmek hafızayı zayıflatır, öğrenmeyi ve mantıklı düşünmeyi olumsuz yönde etkiler. Sigara kullananlarda depresyon ve alzheimer riski de artmıştır.
SİGARA VE DİYABET
Hem sigara hem de kontrolsüz diyabet kan damarlarına zarar verir. Ayrıca sigara içen diyabetli hastalarda kalp krizi, inme gibi kardiyovasküler hastalık riski önemli ölçüde daha yüksektir. Organlarının iyi bir şekilde kanlanması, özellikle şeker hastaları için son derece önemlidir, çünkü ancak o zaman çeşitli diyabetik sekellerden kaçınmak mümkün hale gelir. Bu nedenle de sigaranın zararları şeker hastalığı olanlarda daha fazladır. Göz, böbrek ve sinir hasarı gibi diyabetik komplikasyonlar sigara içenlerde daha sık görülür. Ortaya çıkan hasarlar yaşam kalitesini giderek daha fazla etkiler ve erken sakatlığa bile yol açabilir.
Diyabet hastaları sigarayı bırakırken bazı özel kurallara uymalıdır. Çünkü sigara içmek insülin direncini ve dolayısıyla kan şekerini artırabilir. Bi sebeple de sigara bırakıldığında insülin dozlarının yeniden ayarlanması gerekir. Ayrıca nikotin yoksunluğu düşük hipoglisemiyi andıran semptomlara neden olabilir. Bu sebeple sigarayı bırakmaya karar veren diyabet hastaları bir uzmandan destek almalıdır.
GEBELİKTE SİGARA KULLANIMI
Gebelikte nikotin, annenin kan dolaşımından plasenta yoluyla embriyoya geçer. Hamilelik sırasında sigara içen kadınlar hamilelik komplikasyonları için yüksek risk altındadır. Bu komplikasyonlardan bazıları;
- Düşük
- Erken ya da ölü doğum
- Membranların erken yırtılması
- Plasentanın erken ayrılması şeklindedir.
- Gebelikte sigara kullanan annelerin düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski artmıştır. Yeni doğan bebeklerde;
- Düşük doğum ağırlığı
- Büyümede yavaşlama
- Ani bebek ölüm riskinde artış
SİGARANIN NEDEN OLDUĞU KANSER TÜRLERİ
- Akciğer Kanseri
- Ağız Kanseri
- Burun Kanseri
- Dudak Kanseri
- Boğaz Kanseri
- Gırtlak Kanseri
- Yemek Borusu Kanseri
- Böbrek Kanseri
- Mesane Kanseri
- Karaciğer Kanseri
- Mide Kanseri
- Pankreas Kanseri
SİGARAYI NEDEN BIRAKMAK GEREKİYOR?
- İçenlerin yarısı bu nedenle yaşamını kaybediyor
- 2015yılında , dünyada , 5 milyon kişi sigaraya bağlı olarak yaşamını kaybetti
- Tüm kanserlerin %30’undan sorumlu
- 25 yaşında bir içici, kalan ömrünün ¼’ünü kaybedecek
- Orta yaş sınırındaki bir kişi sigarayı bıraktığı takdirde, oluşan risklerin % 90’ından kurtulmakta
NİKOTİN BAĞIMLILIĞI
- Sigara içmek, basit bir alışkanlık değil, komplex bir fizyolojik bağımlılık ve tedavisi gerekir
- Nikotin’in; opioidler ve kokaine benzer şekilde etkileri var
- Bu psikoaktif maddelerin hepsi, ortak fizyolojik yolları kullanmakta
- “Nöronaldopamin salgılanması” etkilerinde ortak nokta
- Nikotin yüksek derecede bağımlılık yapan bir madde olduğu için, bırakılması ile “yoksunluk belirtileri” olarak bilinen bulgular ortaya çıkar.
HANGİ BAĞIMLILAR SİGARA BIRAKMADA DAHA BAŞARILI ?
- Bırakmaya yönelik motivasyonu daha yüksek olanlar
- Belli bir süre içerisinde bırakma kararlılığında olanlar
- Sigarasız işyeri ve ev ortamına sahip olanlar
- Yakın arkadaşları sigara içmeyen kişiler
HANGİ BAĞIMLILAR BIRAKMADA DAHA BAŞARISIZ ?
- Daha önce başarısız bırakma girişimi yaşayanlar
- Daha önce nikotin yoksunluğu belirtilerini yoğun yaşamış olanlar
- Klinik boyutta psikiyatrik komorbiditesi olanlar
- Yoğun stress altında yaşayan ve çalışanlar
Sigarayı bırakmak için doktorunuzdan yardım isteyin. Günümüzde bazı davranışsal yöntemler ve bazı ilaç tedavileri ile sigarayı bırakmak isteyen kişilere yardımcı olmak mümkündür.
