Bilim, deney, gözlem ve akla dayanarak içinde yaşadığımız evreni tanımak, gerçeği bilmek ister. Doğayı olduğu benzeri toplumu ve insanı da araştırır, bilgiler üretir.
Bu bilimsel çalışmaları yapan bilim insanları, bilimsel faaliyetlerinde bazı temel kurallara uyarlar ki bunlara etik ilkeler adı verilir. Her bilim benzeri psikolojinin de etik kurallara uyması gerekir.
Örneğin klinik psikolojide ya da hastane psikologlarının yaptığı özel görüşmelerde psikiyatr ve psikologlar hastaların özel yaşamlarına ait bilgilere zorunlu olarak tanıklık ederler.
Öğrenmiş oldukları hastalarına ait bu bilgileri üçüncü şahıs ya da kurumlarla paylaşmamaları gerekir. Gizliliği ihlal eden uzmanlar psikoloji etiği gereği adli, idari ve mesleki takibat ve kovuşturmaya; hatta ceza ile sonuçlanan soruşturmalara maruz kalırlar.
Araştırma etiği; psikolojik bir araştırmanın önceden belirlenen bir plana göre yürütülmesi, bu süreçte uyulması zorunlu olan ahlaki ve mesleki ilkeler olarak tanımlanabilir. Psikoloji araştırma ve uygulamalarında elde edilen bilgilerin ya da verilerin insanlığın tümü ve doğa yararına sunulması gerekir.
Araştırma sonuçları, alan uzmanlarınca eleştirilebilmeli ve onlarla paylaşılmalıdır. Bu uyulması zorunlu olan meslekibilimsel ve etik kuraldır. Psikoloji araştırma ve uygulamalarında etik bakımdan uyulması önemli olan bir öteki kural da hayvan haklarına bağlı olarak gelişen etik ilkelerdir.
Örneğin psikolojide insanlar üzerinde yapılamayan deneylerin hayvanlar üzerinde yapılırken onların haklarını da dikkate almak hayvan hakları etiği gereğidir. Yapılan deneylerde hayvanların hayatını tehlikeye atacak, onların acı çekmelerine neden olabilecek uygulamalardan özenle kaçınmak gerekir.
Öğrenme konusunda göreceğimiz Pavlov’un şartlı refleks deneyini gerçekleştirdiği hayvanın salya salgılarını gözlemlemek için onu bağlayıp boğazını açması bugünkü etik ilkelere aykırıdır.
Aşağıda Başbakanlık Etik Kurulu tarafından belirlenen etik ilkeler yer almaktadır.
Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
Halka hizmet bilinci
Hizmet standartlarına uyma
Amaç ve misyona bağlılık
Dürüstlük ve tarafsızlık
Saygınlık ve güven
Nezaket ve saygı
Yetkili makamlara bildirim
Çıkar çatışmasından kaçınma
Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması
Menfaat sağlama yasağı
Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı
Savurganlıktan kaçınma
Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan
Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık
Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu
Eski kamu görevlileriyle ilişkiler
Mal bildiriminde bulunma
Bu bilimsel çalışmaları yapan bilim insanları, bilimsel faaliyetlerinde bazı temel kurallara uyarlar ki bunlara etik ilkeler adı verilir. Her bilim benzeri psikolojinin de etik kurallara uyması gerekir.
Örneğin klinik psikolojide ya da hastane psikologlarının yaptığı özel görüşmelerde psikiyatr ve psikologlar hastaların özel yaşamlarına ait bilgilere zorunlu olarak tanıklık ederler.
Öğrenmiş oldukları hastalarına ait bu bilgileri üçüncü şahıs ya da kurumlarla paylaşmamaları gerekir. Gizliliği ihlal eden uzmanlar psikoloji etiği gereği adli, idari ve mesleki takibat ve kovuşturmaya; hatta ceza ile sonuçlanan soruşturmalara maruz kalırlar.
Araştırma etiği; psikolojik bir araştırmanın önceden belirlenen bir plana göre yürütülmesi, bu süreçte uyulması zorunlu olan ahlaki ve mesleki ilkeler olarak tanımlanabilir. Psikoloji araştırma ve uygulamalarında elde edilen bilgilerin ya da verilerin insanlığın tümü ve doğa yararına sunulması gerekir.
Araştırma sonuçları, alan uzmanlarınca eleştirilebilmeli ve onlarla paylaşılmalıdır. Bu uyulması zorunlu olan meslekibilimsel ve etik kuraldır. Psikoloji araştırma ve uygulamalarında etik bakımdan uyulması önemli olan bir öteki kural da hayvan haklarına bağlı olarak gelişen etik ilkelerdir.
Örneğin psikolojide insanlar üzerinde yapılamayan deneylerin hayvanlar üzerinde yapılırken onların haklarını da dikkate almak hayvan hakları etiği gereğidir. Yapılan deneylerde hayvanların hayatını tehlikeye atacak, onların acı çekmelerine neden olabilecek uygulamalardan özenle kaçınmak gerekir.
Öğrenme konusunda göreceğimiz Pavlov’un şartlı refleks deneyini gerçekleştirdiği hayvanın salya salgılarını gözlemlemek için onu bağlayıp boğazını açması bugünkü etik ilkelere aykırıdır.
Aşağıda Başbakanlık Etik Kurulu tarafından belirlenen etik ilkeler yer almaktadır.
Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci
Halka hizmet bilinci
Hizmet standartlarına uyma
Amaç ve misyona bağlılık
Dürüstlük ve tarafsızlık
Saygınlık ve güven
Nezaket ve saygı
Yetkili makamlara bildirim
Çıkar çatışmasından kaçınma
Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması
Menfaat sağlama yasağı
Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı
Savurganlıktan kaçınma
Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan
Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık
Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu
Eski kamu görevlileriyle ilişkiler
Mal bildiriminde bulunma
