Abuzettin | “İzzettin’in babası”ndan. | erkek ismi |
Adalettin | Dinin adaleti. | erkek ismi |
Azamettin | Dinin azameti, ululuğu. | erkek ismi |
Bedrettin | Dinin dolunayı. | erkek ismi |
Beşarettin | Dinin müjdesi. | erkek ismi |
Burhanettin | Dinin kanıtı, ispatı. | erkek ismi |
Celâlettin | Dinin ululuğu, yüceliği, büyüklüğü. | erkek ismi |
Cemalettin | Dinin güzelliği. | erkek ismi |
Devlettin | Dinin mutluluğu, uğuru, büyüklüğü. | erkek ismi |
Fahrettin | Dinin övünç kaynağı. | erkek ismi |
Fehamettin | Dinin büyüklüğü, ululuğu. | erkek ismi |
Feyzettin | Dinin bereketi. | erkek ismi |
Fikrettin | Din düşüncesi. | erkek ismi |
Gıyasettin | Dinin yayılmasına yardımı dokunan kimse. | erkek ismi |
Hayrettin | Dinin hayırlısı. | erkek ismi |
Haşmettin | Dinin büyüklüğü, ihtişamı | erkek ismi |
Hidayettin | Dinin gösterdiği doğru yol. | erkek ismi |
Hikmettin | Dinin hikmeti. | erkek ismi |
Hüsamettin | Dinin keskin kılıcı. | erkek ismi |
Kadrettin | Dinin kudreti, gücü. | erkek ismi |
Kemalettin | Dinin olgunluğu, eksiksizliği ve değeri. | erkek ismi |
Keramettin | Dinin kerameti, doğaüstü gücü. | erkek ismi |
Kiramettin | Dinin uluları, soyluları. | erkek ismi |
Nasrettin | Dine yardımı dokunan kimse, yardımcı. | erkek ismi |
Necabettin | Dinin soyluluğu. | erkek ismi |
Nevrettin | Dinin ışığı, aydınlığı. | erkek ismi |
Nizamettin | Dinin nizamı, düzeni. | erkek ismi |
Nurettin | Dinin ışığı, nuru. | erkek ismi |
Nusrettin | Dinin üstünlüğü. | erkek ismi |
Rafettin | bk. Refettin | erkek ismi |
Refettin | İslâm dininin vermiş olduğu acıma, esirgeme duygusu. | erkek ismi |
Risalettin | Dinin elçisi, peygamber. | erkek ismi |
Rüknettin | Dinin temel direği. | erkek ismi |
Saadettin | Dinin mutluluğu; dini uğurlu, kutlu kılan. | erkek ismi |
Sadettin | bk. Saadettin. | erkek ismi |
Sadrettin | Dinin başı, önderi. | erkek ismi |
Selâmettin | Dinin kurtuluşu. | erkek ismi |
Seyfettin | Dinin kılıcı; dinin askeri. | erkek ismi |
Siracettin | Dinin kandili, dinin verdiği aydınlık, ışık; ışıklandıran, aydınlatan. | erkek ismi |
Tacettin | Dinin tacı. | erkek ismi |
Takiyettin | Dindar, mümin. | erkek ismi |
Vahdettin | Dinin tekliği, birliği. | erkek ismi |
Vecahettin | Dinin yüceliği, onuru. | erkek ismi |
İmadettin | Dinin direği. | erkek ismi |
İmamettin | Dinin öncüsü, önderi. | erkek ismi |
İzzettin | Dinin değeri, gücü ve ululuğu. | erkek ismi |
Ziyaettin | Dinin ışığı, aydınlığı. | erkek ismi |
Şahabettin | Dinin yıldızı. | erkek ismi |
Şahadettin | 1. Dinin tanıklığı. 2. Dinin belirtisi, işareti. | erkek ismi |
Şemsettin | Dinin güneşi. | erkek ismi |
Şemsettin | Dinin güneşi, dinin insanlara verdiği aydınlık. | erkek ismi |
Şerafettin | Dinlerin en şereflisi, en büyüğü. | erkek ismi |
Şükrettin | Dinin şükrü. | erkek ismi |
Bu isimlerdeki "-ettin" eki "dinin" manasına gelmektedir.
Örneğin
şahabettin = dinin yıldızı.
(şahap=akan yıldız) ya da
Şemsettin = dinin güneşi gibi...
Arapça "al din" (dinin) gramer kurallarına bağlı olarak bir önceki kelimeyle -addin, -eddin, -uddin, -üddin şeklinde birleşerek birleşik isim, birleşik kavram meydana getirirler.
( Türkçe'de -eddin ünsüz sertleşmesi gereği -ettin şekline dönüşür.)
-ettin ile biten birleşik kelimelerin ortaya çıkış mantığı isim olarak değildir. sıfattır ve unvandır. İslâm adına önemli işler yapan müslümanlara verilen unvanlardır.
Bugün kullanılan Fatih ismini ele alalım:
Arapça'da fath kelimesi (a harfi kısadır) Türkçe'ye fetih olarak geçer, fetih yapan kişiye fatih (fetheden) denir ve sıfattır, unvandır. sultan ıı. Mehmet'in unvanıdır. ama bugün isim olarak kullanılıyor.
Unvan oldukları ve sıfat değeri taşıdıkları için genellikle isimden önce kullanılırlar, ama zaman zaman unvanların dizilimi değişiklik gösterebilir.
Örneğin:
Kutbettin Muhammet - Mevlâna Celâdettin Rumî - Nurettin mahmut Zengî - Selâhattin Eyyubî - Alâattin Keykubat - Barbaros Hayrettin
Barabros Harettin Paşa üzerinden bakalım şimdi:
Asıl ismi Hızır Reis avrupalılar barbaros (barbarosso-barbarossa) unvanını, Osmanlılar ise Hayrettin unvanını verdi. bu şekilde bilinen ismi Barbaros Hayrettin oldu.
Cenap şahabettin de bu mantıkta "Cenap Şahabettin" olmuştur. Unvanlarla ortaya çıkmış takma ismidir.