Birini bilinçli bir şekilde sürekli manipüle ederek onun gerçekliğinin yerine kendi gerçekliğini koymaktır.
Gaslighting'de; failin bilinçli hareket etmesi ve duygusal/maddi çıkar elde etmeyi amaçlaması ölçüttür. Gaslighting için sabit olan failin uyguladığı yöntemden çok, maruz bırakılanın yaşadığı üzerinden "sürekli kendi gerçekliğinden, algı ve hafızasından şüpheye düşmesi" denebilir.
Yapmadığınızı bildiğiniz şeyleri yaptığınız konusunda ısrar eder.
Endişelerinizi dile getirdiğinizde size ‘’fazla hassas’’ veya ‘’deli’’ damgası vurur.
Suçu size atmak için olayları çarpıtarak anlatır ve daima o haklıdır.
Empati duygusundan yoksundur bu yüzden sorunlarınızı söylediğinizde, sizi aşırı duygusal olmakla suçlar hep.
Sürekli olarak ‘özür dileme’ eğiliminde olursunuz çünkü sizi suçlu hissettirir.
Hiçbir şeyi başaramayacağınızı düşünmeye başlarsınız.
Sık sık sinirli, mutsuz ve endişeli hissedersiniz.
Tam olarak hatanızı bilmeseniz bile, işler ters gittiğinde daima hatanın sizde olduğunu düşünürsünüz.
Umutsuzluk, uyuşukluk ve benlik kaybı hayatınızı sarar.
Tüm bu duygular, karşıdaki kişinin davranışlarınız hakkında söylediği cümlelerden kaynaklanır. Gaslighting cümleleri şu örneklerle verilebilir:
"Son zamanlarda biraz kafan dolu gibi, her şeyi unutuyorsun." "Seni düşünmesem, umrumda olmazdı." "Biraz kilo almışsın, istersen dikkat et bu aralar."
Bunlar endişe maskesi altında, sizi 'yanlış bir şeyler olduğuna' ikna etmeye çalışmasıdır.
Gaslightinge maruz kaldıysanız, davranışlarınızda şu değişimler gözlenmektedir:
Kendiniz yerine, başkalarını memnun etmek için tercihler yaparsınız. Çok önemli kararlarda bile...
Hareketlerinizi, cümlelerinizi, tercihlerinizi sık sık sorgularsınız. ‘Acaba doğru şeyi mi yaptım/söyledim?’
Arkadaşlarınıza ve ailenize karşı sürekli size bunu yapan kişiyi ‘iyi biri gibi’ anlatmaya çalışır ve onu savunursunuz.
Gerçeği yüzünüze vurmasınlar diye yaşadıklarınızı yakın çevrenize anlatmaz hatta zamanla onlardan kaçmaya başlarsınız.
Eskiden yaptığınız aktivitelere artık hiç zaman ayırmaz, karşıdaki kişinin sizi yönlendirdiği şeylerle ilgilenmeye başlarsınız.
Aslında öz güvenleri çok düşük olan bu insanlar, güç ve kontrol duygularını sürdürmek için size bunu yaparlar. Olayların daima onların anlattığı versiyonuna inanmanıza ihtiyaç duyarlar. Üstünlüğü sizin üzerinizde kurarak kendilerini iyi hissederler.
Gaslighting, üç aşamada gerçekleşir:
İnanmama: Birisi size bunu yaptığında, alışılmadık gelir ve bir kerelik bir şey sanarak fırçalarsınız.
Savunma: Birkaç kere daha bunu yaşadıktan sonra, kendinizi savunmaya başlarsınız.
Depresyon: Sonunda çatışmadan kaçmak için karşı tarafın gerçeklik versiyonlarını kabul eder ve onun onayı için elinizden geleni yaparsınız
Bunu sadece özel hayatınızdaki kişi yapmaz. Herkes yapabilir. Mesela siyasetçiler; videoya çekilen, herkesin tanık olduğu bir olayı inkar edebilir ve gerçeklik algınızla oynayabilir. Böylece sizi kendi kurgusuna inandırır. Bunu size aileniz, iş arkadaşlarınız, sevgiliniz kısacası herkes yapabilir. Sizi suçlu, sorumsuz ve düşüncesiz hissettirerek sürekli kendinizi sorgulamanıza sebep olurlar. Siz de sürekli olarak, size bunu yapan kişiye kendinizi affettirmek için bir şeyler yapmaya çalışırsınız.
Genellikle işe yarar çünkü doğal olarak hayatınızdaki insanlara güvenme eğiliminde olursunuz. Ailenize, sevgilinize, doktorunuza güvenmek istersiniz.
Hepimiz içimizde kabul etmekten korktuğumuz bazı güvensizlikler taşırız ve birisi bize kendimizden şüphe etmemize sebep olacak bir neden verdiğinde bu güvensizlikler hayata geçmiş olur. Ayrıca bu çoğu zaman açık değildir. Muhtemelen ‘sizi kollama’ ‘sizi düşünme’ başlıkları altında yapılır. Bu yüzden farkına varmanız uzun sürebilir ya da anlamayabilirsiniz.
Eğer böyle bir şüpheniz varsa, birinin size gaslighting uyguladığını düşünüyorsanız bunu dışarıdan bir göze sormanızda fayda var. Tarafsız bir bakış açısı size, görmek istemediklerinizi gösterecektir. Sınırlarınızı belirleyin.
Gaslighting, yavaş yavaş başlayabilir ancak bu ince ve sinsi manipülasyon derin ve kalıcı hasarlara sebep olabilir. Bu süreçte bir terapist, gaslightingi tespit etmede ve kendinizi kaybetmeden ilişkinizi bitirmeniz için size yardımcı olabilir.
