Sanat, en genel anlamıyla sanatçının anlatmak istediği şeyi, “biçim verme yöntemiyle” gerçekleştirme çabasıdır. Sanatı felsefe açıdan incelemekle sanat felsefesi ortaya çıkmıştır.
Felsefe, bazı bakımlardan benzerlik gösterdiği sanatla bazı bakımlardan da farklılıklar gösterir. Felsefe ve sanatın amaç ve yönelişleri bakımından benzerlikleri vardır.
Her ikisi de doğayı ve insanı konu edinir. İnsanı anlamaya, yorumlamaya çalışır. Hem felsefe hem de sanat yöneldikleri varlığı yansıtır ve onu yorumlarlar. Bu yüzden her ikisinde de yaratıcılık söz konusudur. Felsefe kendisine sanatı da konu edinebilmektedir. Nitekim sanatı, sanat tarafından yaratılan güzelliği araştıran sanat felsefesi bir felsefe türü olarak ortaya çıkmıştır.
Bununla birlikte felsefeyle sanat arasında bazı farklılıklar da vardır. Felsefe akla ve akıl yürütme gücüne dayanırken sanat sezgiye, duyguya ve hayal gücüne dayanır. Felsefeyle sanat amaçları bakımından da birbirinden farklıdır. Felsefe doğruya ulaşmayı amaç edinirken sanatın amacı güzeli bulmak yada yaratmaktır.
FELSEFE ve SANATIN BENZER YÖNLERİ
Felsefe, bazı bakımlardan benzerlik gösterdiği sanatla bazı bakımlardan da farklılıklar gösterir. Felsefe ve sanatın amaç ve yönelişleri bakımından benzerlikleri vardır.
Her ikisi de doğayı ve insanı konu edinir. İnsanı anlamaya, yorumlamaya çalışır. Hem felsefe hem de sanat yöneldikleri varlığı yansıtır ve onu yorumlarlar. Bu yüzden her ikisinde de yaratıcılık söz konusudur. Felsefe kendisine sanatı da konu edinebilmektedir. Nitekim sanatı, sanat tarafından yaratılan güzelliği araştıran sanat felsefesi bir felsefe türü olarak ortaya çıkmıştır.
Bununla birlikte felsefeyle sanat arasında bazı farklılıklar da vardır. Felsefe akla ve akıl yürütme gücüne dayanırken sanat sezgiye, duyguya ve hayal gücüne dayanır. Felsefeyle sanat amaçları bakımından da birbirinden farklıdır. Felsefe doğruya ulaşmayı amaç edinirken sanatın amacı güzeli bulmak yada yaratmaktır.
FELSEFE ve SANATIN BENZER YÖNLERİ
- Her ikisi de özneldir.
- Her ikisinde de eleştirici ve yaratıcı zekâya ihtiyaç duyulur.
- Sanat ve felsefe varlığı dünyayı ve evreni anlama çabasıdır.
- Felsefe de sanat da doğayı ve insan varlığını konu edinir.
- Her ikisinin de zorunlu olarak uymaları gereken belirli bir yöntemleri yoktur.
- Her ikisinin de önermeleri dar anlamda doğrulanamaz bir yapıdadır, yani olgusal olarak doğrulanmaları mümkün değildir. Bir sanat eseri, yapısı bakımından doğru veya yanlış olamaz.
- Her ikisinden doğan ürünler insanda bir haz uyandırır.
- Felsefe hakikati arar, sanat ise güzeli ve hoşa gideni bulmaya çalışır.
- Felsefede akıl; sanatta duyulara ve duygulara dayanan bir etkinlik vardır.
- Felsefe var olana ilişkin eleştirel bir tavır sergiler, sanat güzel olana ilişkin beğeni duygusunu harekete geçirir.
- Felsefe nesneler dünyasının gerçekliğinden bahsederken; sanat, sanatçının dünyasını ve onun gerçeğini bize anlatır.
- Sanat ve felsefe arasındaki en önemli fark, felsefenin düşünceye dayalı evrensel bir bilgi olma iddiasına karşılık sanatın duygulara dayanan bir faaliyet olmasıdır.
- Verdiği eserler bakımından sanat ile zanaatı da birbirinden ayırmak gerekir. Zanaatta, faydaya dayalı ürünler ortaya koyulurken, sanatta faydadan ziyade sanatsal (estetik) kaygıya dayalı ürünler ortaya koyulur. Yani; belli bir menfaat ve maddi gelir sağlamak amacıyla yapılan ürünler zanaat ürünüdür.
- Bir sanat eserinin estetik değer kazanabilmesi için, hiçbir çıkar düşünmeden o objeden haz duyan ve onu takdir eden estetik süjelerin bulunması gerekir.
