Dağlar seni delik delik delerim Türkü Hikayesi

Chen

🇵🇸
Forum Sorumlusu
Katılım
9 Ocak 2020
Mesajlar
44,042
Çözümler
4
Tepki puanı
12,731
Puanları
113
Konum
.
Cinsiyet
Kadın
Türkü; “Yöresi: Sivas/Kangal, KK: Muhlis Akarsu, Derleyen: Nida Tüfekçi, Notaya Alan: Nida Tüfekçi, No: 21–28” künyesi ile TRT repertuarına kayıtlıdır. Uzan hava olarak da Hakkı Coşkun’dan derlenmiş olup, Malatya adına kayıtlıdır. Malatya’da daha çok Arguvan, Hekimhan, Arapgir ve Doğanşehir yörelerinde bilinmekte ve söylenmektedir. Diğer yandan, Malatya ili Doğanşehir ilçesi Polat kasabası yöresinde 1927 yılından beri söylendiğini ve öyküsü olduğunu öğreniyoruz. Öykü şöyle:Hüsne ile Eşöğ (Kara Eşe) adlı iki bacı Polat’ın Dervent Dağı eteklerine mermerik (mantar) toplamaya giderler. Nişanlısı ince hastalıktan ölmüş olan Kara Eşöğ dertlidir. Bacısı da onun derdine üzülmektedir. İçindeki yara acısını dağlarla paylaşmak isteyen Eşöğ, dağları da sessiz bulunca başlar d erdini dökmeye. Bu sırada köyün çobanı onların sesini duyarak dinler ve sürüyü önüne kattığı gibi ovaya getirir. Sürünün zamansız geldiğini gören çevre halkı telaşlanır, sebebini sorunca da türkünün son sözlerini duyan çobandan şu cevabı alırlar: “Hüsne ile Eşöğ dağları delik delik edip yakıyorlar, ben de sizin sürünüzü kurtardım...”


Dağlar seni delik delik delerim

Halbur alır toprağını elerim

O yar koyun olsa ben de kuzusu

Ardı sıra meler meler giderim



Dağlar senin yükseğine çıkarım

Çıkarım da enginine bakarım

Eğer dağlar dediceğim olursa

Sana lale ile sümbül takarım

Eğer dağlar dediceğim olmazsa

Seni vurur ataşıma yakarım



Dağlar senin ne karanlık ardın var

Lale sümbül boynun eğmiş derdin var

El âlemin vatanı var yurdu var

Benim yurtsuz kalışıma ne deyim (1)


Necati Coşkun’dan derlenen uzun havanın, bu türküdeki birinci ve üçüncü dörtlüklerin aynısı olduğunu görüyoruz. Kadınların söylediği ağıtın da uzun hava ezgisinde olduğunu sanıyoruz. Âşık Yoksuli, aynı türküyü biraz değişik bir biçimde kasete okumuştur:

Dağlar seni delik delik delerim

Kalbur alır toprağını elerim

Sen bir kara koyun ben de bir kuzu

Sen döndükçe arkan sıra melerim



Dağlar senin ne karanlık ardın var

Mor menekşe boynun eğmiş derdin var

El âlemin vatanı var yurdu var

Benim yurtsuz kalışıma ne deyim



Malatya da fakırların yurdudur

Benim derdim yetimlerin derdidir

Alamanya yedi dağın ardıdır

Gurbet elde kalışıma ne deyim (2)


Bu türküde, “Alamanya yedi dağın ardıdır” dizesiyle Almanya motifinin yer aldığını görüyoruz. Bu nedenle Âşık Yoksuli’nin benzek yaptığını sanıyoruz. Bütün bunlar da türkünün yöremizde bilinmesinin-benimsenmesinin önemli kanıtlarındandır.

1 Abdulvahap KAYGUSUZ-M. GÜNAYDIN: Doğanşehir İlçesi, Fatih Matb. İstanbul 1986., s. 61-62
2 A. YOKSULİ: Dil Yarası, A/3


Kaynak:
Arguvan Türküleri - Halkbilimsel Bir Araştırma Denemesi
Hüseyin Şahin - Süleyman Özerol
Arguvan Ve Köyleri Eğitim Kültür Vakfı
İstanbul-2004


Aktaran: Süleyman Özerol
 
Üst Alt