Amfizem Nedir?
Genetik, çevresel veya kişisel faktörlere bağlı olarak akciğerlerde görülen hasarlanmaya amfizem hastalığı adı verilir. Hastalığın ilk evrelerinde tedavi ve iyileşme yöntemleri daha kolayken ilerlemiş dönemlerde cerrahi müdahaleler veya yatarak tedavi gerekebilir. Amfizemin farklı türleri vardır belirti ve bulgulara göre hastanın hayat tarzını değiştirmesi bile olumlu sonuçlar almak için yeterli olabilir. Akciğer amfizemi nedir sorusu teşhisi alan bireyler ve yakınları tarafından merakla araştırılırken tedavinin yaşam tarzı değişikliklerinde saklı olması çoğu zaman iç rahatlatır.
Akciğer Amfizemi Nedir?
Akciğer, sağlıklı nefes alabilmek ve hayati fonksiyonların yerine getirilebilmesi için kirli havanın temiz hava ile değişmesini solunum organıdır. Sigara içmek, kirli hava solumak ve buna uzun süre boyunca maruz kalmak, akciğerdeki hava keseleri olan alveollerin ve diğer solunum yollarının zarar görmesine sebep olur. Hasar gören alveoller ve akciğer yüzeyleri soluk alıp verme işlevini eskisi gibi rahat yerine getiremez ve bireylere akciğer amfizemi tanısı belirli semptomlar neticesinde konur. Nefes darlığı şikayeti ile başlayan süreç, doğru yaklaşımlarla kısa sürede iyileştirilebilir.
Amfizem Nedenleri Nelerdir?
Hemen hemen tüm solunum yolu hastalıklarında olduğu gibi akciğer amfizeminde de temel sebep sigara kullanımıdır. Sigara kullanımının, akciğer amfizemi riskini yaklaşık altı kat arttırdığı görülmüştür. Sadece sigara kullanmak değil; sigara içilen ortamda bulunmak yani pasif içicilik de amfizem riskini artırır. Amfizem teşhisi alan ve amfizem nedir öğrenmek isteyen pek çok bireyde de sigara içme alışkanlığı mevcuttur. Sigara dışında en çok rastlanılan diğer neden ise kirli havaya maruz kalmak olarak belirlenmiştir. Hava kirliliğinin, kimyasal gazların bulunduğu bölgelerde veya kirli havaya maruz kalarak çalışan bireylerde, amfizem hastalığı görülme sıklığı artmıştır. Yaşlılık ise amfizem için bir diğer risk faktörüdür. Artan yaşla beraber, hücre yenilenmesi, metabolizma hızı gibi pek çok parametre azalır. Amfizem rahatsızlığı da genel olarak 65 yaş üstü bireylerde daha sık görülür. AAT eksikliği de amfizem nedenleri arasında belirgin olarak başı çeken sebepler arasındadır. Alfa-1 antitripsin (AAT) karaciğerde üretilen bir proteindir. Beyaz kan hücrelerinin kendi kendini yok etmesini önleyen bir protein olan AAT eksikliğinde bağışıklık zayıflar. Genetik olarak kişide AAT eksikliği varsa amfizem görülme riski normal bireylere göre çok daha fazladır. AAT eksikliği olan bireyde, sigara kullanımı da varsa amfizem tablosu daha da kötüleşebilir.
Akciğer Amfizemi Nedir? Amfizem Belirtileri Nelerdir?
Akciğerin solunum performansının eskiye göre azalmasıyla beraber fark edilen en belirgin semptom, nefes darlığıdır. Fiziksel aktivite sırasında zorlanma ve artan nefes darlığı, belirgin olsa da pek çok birey yıllarca amfizem varlığından haberdar olmadan yaşantısını sürdürebilir. Sadece egzersiz sırasında değil, yürüyüş, yokuş çıkma, rutin ev işlerini halletme gibi aktiviteler sırasında da nefes darlığı problemleri baş gösterir.
Nefes darlığından sonra ortaya çıkan bir diğer önemli semptom hırıltılı solunumdur. Akciğer amfizemi ilerlemeye devam ettikçe solunumla ilgili şikayetler giderek artar. Göğüs sıkışması ve göğüs ağrısı gibi şikayetler, akciğerdeki amfizem yayıldıkça daha fazla görülmeye başlar.
Amfizem ilerledikçe hastanın dış görünüşünde de fark edebileceği değişiklikler meydana gelebilir. Parmak uçlarında ve tırnaklarda meydana gelen morarma bunların başlıcalarıdır. Dudaklarda ve ağız çevresinde kuruma ve soluklaşma da akciğer amfizemi sırasında görülen semptomlardandır.
İştah da düzensiz solunumla beraber amfizem hastalarında azalan bir bulgudur. Aynı zamanda yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetler de azalan solunum kalitesiyle beraber görülmeye başlar. Bunlara bağlı olarak kilo kaybı da amfizem hastalarında görülebilir. Baş ağrısı, tekrarlayan akciğer enfeksiyonları gibi rahatsızlıklar da akciğer amfizemi hastalarının şikayetleri arasındadır. “Amfizem nedir?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.
Akciğer Amfizemi Tanısı ve Türleri
Amfizem hastalığının evrelerine göre isimlendirilmesi farklıdır. Akciğer amfizemi nedir ve tanısı nasıl konulur gibi soruları yanıtlamak için ilk olarak akciğer fonksiyon testleri yapılır. Bunun yanı sıra göğüs filmi çekilir ve tomografi istemi de yapılabilir. Akciğer filminde incelenen ilk bulgu, üst alandaki dokuların azalıp azalmadığı olup ayrıca havalanma miktarına da bakılır. Amfizem hastalarında azalan fonksiyon verimi nedeniyle havalanma miktarı artmıştır. Solunum ile alınan havanın tam olarak boşaltılamaması da yine havalanma miktarını artıran bir diğer etkendir. Amfizemli akciğer, filmlerde daha siyah görünür. Akciğer içinde biriken hava da solunuma destek olan en önemli kas olan diyaframın, genişleyen akciğer hacminden dolayı düzleşmesine sebep olur. Bu sebeple diyafram düzleşmesi de amfizeminin yaygın bulguları arasındadır. Amfizem hastalarında omurlar da birbirine paralel hale gelebilir. Akciğer filmi bu sebeple amfizemi tanısında hayati önem taşır. Amfizem nedir sorusunun cevabı, bu bağlamda akciğer filmlerinde gizlidir.
Akciğer Amfizemi Tipleri
Amfizem nedir sorusu kadar merak edilen bir diğer husus da amfizemin türleridir. Akciğerde ilerlemesine, oluştuğu bölgeye ve yarattığı tahribata göre amfizem türleri isimlendirilir:
Sentrilobüler Amfizem: Akciğerin daha çok üst bölgelerinde görülen ve respiratuar bronşiyol bölgelerde hasara neden olan amfizem türüdür. Sentrilobüler amfizem en çok sigara içme sebepli olarak meydana gelir. Akciğer amfizemi nedir sorusunu amfizem teşhisi ile beraber cevaplamaya çalışan hastalarda çoğunlukla sentrilobüler amfizem görülür.
Panlobüler Amfizem: Respiratuar bronşiol ve alveollerde meydana gelen amfizem türüne panlobüler amfizem adı verilir. Sadece akciğerin üst bölgelerinde değil alveollerde de görülen bir amfizem türüdür. Alfa-1 antitripsin eksikliği olan bireylerde görülen amfizem tipi, panlobüler amfizemdir.
Paraseptal Amfizem: Daha çok en uçta olan alveollerin etkilendiği amfizem türüdür. Akciğerin iç zarı ve akciğer lobülleri en sık gözlendiği yerlerdir. Spontan pnömotoraksa neden olabilir. Spontan pnömotoraks, akciğerin aniden çökmesi durumuna verilen isimdir.
İrregüler Amfizem: Akciğere inen hava yolları, irregüler amfizemde düzensiz bir şekilde tutulmuştur. Akciğerin sertleşmesi (fibrozisi) durumunda gözlenir. İrregüler amfizem genelde klinik belirti vermez ve çoğunlukla önemsizdir. Hastanın hayat kalitesinde belirgin bir aksaklık gözlenmez.
Cilt Altı Amfizem: Akciğerdeki havalanmanın cilt altına kadar indiği amfizem türüdür. Dış etken ve travmalara bağlı olarak da gelişebilir. Çoğunlukla astım ve KOAH hastalarında görülür. Bunun yanı sıra trafik kazası ve baş ya da boyun ameliyatı gibi durumlarda da gelişebilir.
Akciğer Amfizemi Tedavisi
Amfizem tedavisinin evrelerine göre iyileşme süreç ve süreleri farklıdır. Hastada sigara kullanımı varsa bırakması, tedavinin en önemli adımıdır. Daha sonra ideal kilosunda olmayan hastalarda diyet tedavisi uygulanır. Hastalığın ilerlemesini durdurmak, en önemli tedavi amaçlarından biridir.
Amfizem bronşit veya başlangıç evresindeyse sağlıklı bir hayat tarzı değişikliği yeterli olabilir. Ancak akciğerdeki havalanmanın arttığı, kişinin soluk alıp verirken zorlandığı ilerlemiş evrelerde ilaç tedavisi zorunludur. Bronkodilatör olarak adlandırılan hava yolları genişletici ilaçlar, tedavi sırasında kullanılabilir. Bronkodilatör ilaçlar, solunumu rahatlatmayı ve hastanın göğüs bölgesindeki ağrıyı azaltmayı sağlar. İlaç tedavisinin bir diğer önemli parçası da antiinflamatuvar ilaçlardır. Enfeksiyonu azaltan bu ilaçlar da inflamasyonu baskılamayı sağlar.
AAT eksikliği nedeni ile meydana gelen amfizemide ise alfa-1 antitripsin yerine konulmasını amaçlayan bir tedavi uygulanır. Bu sayede vücudun normal fonksiyonlarını gerçekleştirerek akciğerin ve karaciğerin zarar görmesinin önüne geçilmesi amaçlanır. Hastanın genel sağlık durumuna ve bulgularına göre, takip eden hekimin gerek görmesi durumunda oksijen tedavisi, mekanik ventilasyon ve solunum rehabilitasyonu gibi terapiler de uygulanabilir.
Her hastalıkta olduğu gibi akciğer amfizeminde de erken tanı ve düzenli kontrol önemlidir. Bu sebeple ilk belirtilerle beraber muayene olmalı ve kontrollerinizi aksatmamalısınız. Sigara kullanıyorsanız, bırakmalı ve sağlıklı bir yaşam tarzı belirleyerek tedavinin en önemli adımını atmalısınız.
Genetik, çevresel veya kişisel faktörlere bağlı olarak akciğerlerde görülen hasarlanmaya amfizem hastalığı adı verilir. Hastalığın ilk evrelerinde tedavi ve iyileşme yöntemleri daha kolayken ilerlemiş dönemlerde cerrahi müdahaleler veya yatarak tedavi gerekebilir. Amfizemin farklı türleri vardır belirti ve bulgulara göre hastanın hayat tarzını değiştirmesi bile olumlu sonuçlar almak için yeterli olabilir. Akciğer amfizemi nedir sorusu teşhisi alan bireyler ve yakınları tarafından merakla araştırılırken tedavinin yaşam tarzı değişikliklerinde saklı olması çoğu zaman iç rahatlatır.
Akciğer Amfizemi Nedir?
Akciğer, sağlıklı nefes alabilmek ve hayati fonksiyonların yerine getirilebilmesi için kirli havanın temiz hava ile değişmesini solunum organıdır. Sigara içmek, kirli hava solumak ve buna uzun süre boyunca maruz kalmak, akciğerdeki hava keseleri olan alveollerin ve diğer solunum yollarının zarar görmesine sebep olur. Hasar gören alveoller ve akciğer yüzeyleri soluk alıp verme işlevini eskisi gibi rahat yerine getiremez ve bireylere akciğer amfizemi tanısı belirli semptomlar neticesinde konur. Nefes darlığı şikayeti ile başlayan süreç, doğru yaklaşımlarla kısa sürede iyileştirilebilir.
Amfizem Nedenleri Nelerdir?
Hemen hemen tüm solunum yolu hastalıklarında olduğu gibi akciğer amfizeminde de temel sebep sigara kullanımıdır. Sigara kullanımının, akciğer amfizemi riskini yaklaşık altı kat arttırdığı görülmüştür. Sadece sigara kullanmak değil; sigara içilen ortamda bulunmak yani pasif içicilik de amfizem riskini artırır. Amfizem teşhisi alan ve amfizem nedir öğrenmek isteyen pek çok bireyde de sigara içme alışkanlığı mevcuttur. Sigara dışında en çok rastlanılan diğer neden ise kirli havaya maruz kalmak olarak belirlenmiştir. Hava kirliliğinin, kimyasal gazların bulunduğu bölgelerde veya kirli havaya maruz kalarak çalışan bireylerde, amfizem hastalığı görülme sıklığı artmıştır. Yaşlılık ise amfizem için bir diğer risk faktörüdür. Artan yaşla beraber, hücre yenilenmesi, metabolizma hızı gibi pek çok parametre azalır. Amfizem rahatsızlığı da genel olarak 65 yaş üstü bireylerde daha sık görülür. AAT eksikliği de amfizem nedenleri arasında belirgin olarak başı çeken sebepler arasındadır. Alfa-1 antitripsin (AAT) karaciğerde üretilen bir proteindir. Beyaz kan hücrelerinin kendi kendini yok etmesini önleyen bir protein olan AAT eksikliğinde bağışıklık zayıflar. Genetik olarak kişide AAT eksikliği varsa amfizem görülme riski normal bireylere göre çok daha fazladır. AAT eksikliği olan bireyde, sigara kullanımı da varsa amfizem tablosu daha da kötüleşebilir.
Akciğer Amfizemi Nedir? Amfizem Belirtileri Nelerdir?
Akciğerin solunum performansının eskiye göre azalmasıyla beraber fark edilen en belirgin semptom, nefes darlığıdır. Fiziksel aktivite sırasında zorlanma ve artan nefes darlığı, belirgin olsa da pek çok birey yıllarca amfizem varlığından haberdar olmadan yaşantısını sürdürebilir. Sadece egzersiz sırasında değil, yürüyüş, yokuş çıkma, rutin ev işlerini halletme gibi aktiviteler sırasında da nefes darlığı problemleri baş gösterir.
Nefes darlığından sonra ortaya çıkan bir diğer önemli semptom hırıltılı solunumdur. Akciğer amfizemi ilerlemeye devam ettikçe solunumla ilgili şikayetler giderek artar. Göğüs sıkışması ve göğüs ağrısı gibi şikayetler, akciğerdeki amfizem yayıldıkça daha fazla görülmeye başlar.
Amfizem ilerledikçe hastanın dış görünüşünde de fark edebileceği değişiklikler meydana gelebilir. Parmak uçlarında ve tırnaklarda meydana gelen morarma bunların başlıcalarıdır. Dudaklarda ve ağız çevresinde kuruma ve soluklaşma da akciğer amfizemi sırasında görülen semptomlardandır.
İştah da düzensiz solunumla beraber amfizem hastalarında azalan bir bulgudur. Aynı zamanda yorgunluk ve halsizlik gibi şikayetler de azalan solunum kalitesiyle beraber görülmeye başlar. Bunlara bağlı olarak kilo kaybı da amfizem hastalarında görülebilir. Baş ağrısı, tekrarlayan akciğer enfeksiyonları gibi rahatsızlıklar da akciğer amfizemi hastalarının şikayetleri arasındadır. “Amfizem nedir?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir.
Akciğer Amfizemi Tanısı ve Türleri
Amfizem hastalığının evrelerine göre isimlendirilmesi farklıdır. Akciğer amfizemi nedir ve tanısı nasıl konulur gibi soruları yanıtlamak için ilk olarak akciğer fonksiyon testleri yapılır. Bunun yanı sıra göğüs filmi çekilir ve tomografi istemi de yapılabilir. Akciğer filminde incelenen ilk bulgu, üst alandaki dokuların azalıp azalmadığı olup ayrıca havalanma miktarına da bakılır. Amfizem hastalarında azalan fonksiyon verimi nedeniyle havalanma miktarı artmıştır. Solunum ile alınan havanın tam olarak boşaltılamaması da yine havalanma miktarını artıran bir diğer etkendir. Amfizemli akciğer, filmlerde daha siyah görünür. Akciğer içinde biriken hava da solunuma destek olan en önemli kas olan diyaframın, genişleyen akciğer hacminden dolayı düzleşmesine sebep olur. Bu sebeple diyafram düzleşmesi de amfizeminin yaygın bulguları arasındadır. Amfizem hastalarında omurlar da birbirine paralel hale gelebilir. Akciğer filmi bu sebeple amfizemi tanısında hayati önem taşır. Amfizem nedir sorusunun cevabı, bu bağlamda akciğer filmlerinde gizlidir.
Akciğer Amfizemi Tipleri
Amfizem nedir sorusu kadar merak edilen bir diğer husus da amfizemin türleridir. Akciğerde ilerlemesine, oluştuğu bölgeye ve yarattığı tahribata göre amfizem türleri isimlendirilir:
Sentrilobüler Amfizem: Akciğerin daha çok üst bölgelerinde görülen ve respiratuar bronşiyol bölgelerde hasara neden olan amfizem türüdür. Sentrilobüler amfizem en çok sigara içme sebepli olarak meydana gelir. Akciğer amfizemi nedir sorusunu amfizem teşhisi ile beraber cevaplamaya çalışan hastalarda çoğunlukla sentrilobüler amfizem görülür.
Panlobüler Amfizem: Respiratuar bronşiol ve alveollerde meydana gelen amfizem türüne panlobüler amfizem adı verilir. Sadece akciğerin üst bölgelerinde değil alveollerde de görülen bir amfizem türüdür. Alfa-1 antitripsin eksikliği olan bireylerde görülen amfizem tipi, panlobüler amfizemdir.
Paraseptal Amfizem: Daha çok en uçta olan alveollerin etkilendiği amfizem türüdür. Akciğerin iç zarı ve akciğer lobülleri en sık gözlendiği yerlerdir. Spontan pnömotoraksa neden olabilir. Spontan pnömotoraks, akciğerin aniden çökmesi durumuna verilen isimdir.
İrregüler Amfizem: Akciğere inen hava yolları, irregüler amfizemde düzensiz bir şekilde tutulmuştur. Akciğerin sertleşmesi (fibrozisi) durumunda gözlenir. İrregüler amfizem genelde klinik belirti vermez ve çoğunlukla önemsizdir. Hastanın hayat kalitesinde belirgin bir aksaklık gözlenmez.
Cilt Altı Amfizem: Akciğerdeki havalanmanın cilt altına kadar indiği amfizem türüdür. Dış etken ve travmalara bağlı olarak da gelişebilir. Çoğunlukla astım ve KOAH hastalarında görülür. Bunun yanı sıra trafik kazası ve baş ya da boyun ameliyatı gibi durumlarda da gelişebilir.
Akciğer Amfizemi Tedavisi
Amfizem tedavisinin evrelerine göre iyileşme süreç ve süreleri farklıdır. Hastada sigara kullanımı varsa bırakması, tedavinin en önemli adımıdır. Daha sonra ideal kilosunda olmayan hastalarda diyet tedavisi uygulanır. Hastalığın ilerlemesini durdurmak, en önemli tedavi amaçlarından biridir.
Amfizem bronşit veya başlangıç evresindeyse sağlıklı bir hayat tarzı değişikliği yeterli olabilir. Ancak akciğerdeki havalanmanın arttığı, kişinin soluk alıp verirken zorlandığı ilerlemiş evrelerde ilaç tedavisi zorunludur. Bronkodilatör olarak adlandırılan hava yolları genişletici ilaçlar, tedavi sırasında kullanılabilir. Bronkodilatör ilaçlar, solunumu rahatlatmayı ve hastanın göğüs bölgesindeki ağrıyı azaltmayı sağlar. İlaç tedavisinin bir diğer önemli parçası da antiinflamatuvar ilaçlardır. Enfeksiyonu azaltan bu ilaçlar da inflamasyonu baskılamayı sağlar.
AAT eksikliği nedeni ile meydana gelen amfizemide ise alfa-1 antitripsin yerine konulmasını amaçlayan bir tedavi uygulanır. Bu sayede vücudun normal fonksiyonlarını gerçekleştirerek akciğerin ve karaciğerin zarar görmesinin önüne geçilmesi amaçlanır. Hastanın genel sağlık durumuna ve bulgularına göre, takip eden hekimin gerek görmesi durumunda oksijen tedavisi, mekanik ventilasyon ve solunum rehabilitasyonu gibi terapiler de uygulanabilir.
Her hastalıkta olduğu gibi akciğer amfizeminde de erken tanı ve düzenli kontrol önemlidir. Bu sebeple ilk belirtilerle beraber muayene olmalı ve kontrollerinizi aksatmamalısınız. Sigara kullanıyorsanız, bırakmalı ve sağlıklı bir yaşam tarzı belirleyerek tedavinin en önemli adımını atmalısınız.
